Ä°smailaÄŸa Cemaati hakkında…

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, Pazar günü Ä°stanbul’da Fatih’teki Ä°smailaÄŸa Cemaati’ni ziyaret etti. Ziyareti kamuoyuna duyuran ise CumhurbaÅŸkanlığı’nın resmi kanalları deÄŸil, Ä°smailaÄŸa Cemaati oldu.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın Ä°smailaÄŸa Cemaati’ne yaptığı ziyaretin fotoÄŸraflarını paylaÅŸan Mahmut UstaosmanoÄŸlu’nun torunu Muhammed Fatih UstaosmanoÄŸlu Twitter mesajında, “Ziyarette Hasan efendi ve mahmud efendi hz oÄŸlu Ahmed UstaosmanoÄŸlu hoca hazır bulundu. Ãœmmetin birliÄŸi için dualar edildi” dedi.

Daha önce de 23 Haziran 2019’da tekrarlanan Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanlığı seçimlerine bir aydan kısa bir süre kala, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin adayı Binali Yıldırım Cemaati ziyaret etmiÅŸ ve o ziyaret de tartışma konusu olmuÅŸtu.

İsmailağa Cemaati, günümüzde Nakşibendi tarikatını temsil eden dini oluşumlardan biri.

Cemaat, bugün 90 yaşında olan Mahmut UstaosmanoÄŸlu tarafından 1980’lerin başında kuruldu.

1970’lerin sonuna kadar Fatih’te yine NakÅŸibendi ekolünden Mehmed Zahit Kotku ismiyle özdeÅŸ Ä°skenderpaÅŸa Cemaati bünyesinde bulunan UstaosmanoÄŸlu, Kotku’nun ölümünden sonra bağımsız bir oluÅŸuma yöneldi.

Cemaat adını, 56. Åžeyhülislam Ä°smail Efendi tarafından Ä°stanbul’un Fatih ilçesindeki ÇarÅŸamba semtinde yaptırılan camiden alıyor.

UstaosmanoÄŸlu’nun yıllarca imam-hatip olarak görev yaptığı bu cami, cemaatin de merkezi. Caminin yanında ise Ä°smailaÄŸa Ä°lim ve Hizmet Vakfı binası bulunuyor.

‘Cemaatin özel misyonu var’ iddiası

“Fatih-BaÅŸakÅŸehir: Muhafazakâr Mahallede Ä°ktidar ve Dönüşen Habitus” kitabının yazarı Ä°rfan Özet, çalışması sırasında bu cemaatle ilgili de araÅŸtırma yaptı. Ä°smailaÄŸa’yı Türkiye’deki diÄŸer cemaatlerden ayıran özelliklerden birinin ona yüklenen “özel bir misyon” olduÄŸunu öne sürüyor.

Özet, bunun cemaatin bulunduğu mekanla ilgili olduğunu belirtiyor:

“Ä°smailaÄŸa’yı Türkiye’deki cemaat dünyasından farklılaÅŸtıran hususlardan biri, bölge sakinleri baÅŸta olmak üzere Sünni-Ä°slam hassasiyetine sahip geniÅŸ çevrelerce sırtına yüklenilen teo-politik bir misyon.

“Bu misyon, özellikle Patrikhane ile Cumhuriyet tarihi boyunca geliÅŸen endiÅŸeler etrafında biçimleniyor. Bölgedeki yaygın kanıya göre, Patrikhane’nin ekümeniklik projesi kapsamında “geniÅŸleme politikası” mevcut.

“Nitekim bu kuÅŸku bugün Fatih’teki birçok muhafazakârın, Ä°smailaÄŸa’nın bölgedeki varlığını ‘bir emniyet sübabı’ olarak görmesine yol açıyor. ÇarÅŸamba semti bu açıdan, Fener-Balat’a hâkim gayrımüslim ve seküler dokuya karşı; Ä°slami kimliÄŸin sınır hattını oluÅŸturuyor.”

Kendilerine has giyim tarzları var

Cemaatin sitesindeki ‘hakkımızda’ bölümünde, “Ä°smâilaÄŸa Câmiası olarak gayemiz: insanoÄŸlunun her daim süregiden huzur arayışında Ä°slâm’ın ışığını insanlığa Mahmud Efendi Hazretlerimizin rehberliÄŸinde en parlak ve en canlı hâliyle sunabilmektir” ifadeleri yer alıyor.

Tasavvufi söylemi öne çıkaran cemaat içinde şeyhe bağlılığın önemli olduğu anlaşılıyor.

Cemaat, Türkiye’deki birçok dini oluÅŸumdan farklı olarak kendine has bir giyim kuÅŸam tarzını benimsemiÅŸ durumda. Cemaat üyesi erkekler uzun sakallı, cübbeli, sarıklı ve ÅŸalvarlı bir görüntü sergilerken, kadınlar da siyah çarÅŸaf giyiyor.

Dini eğitime yoğunlaşıyorlar

Cemaatin sadece Ä°stanbul deÄŸil, Türkiye genelinde aÄŸları bulunuyor. Cemaatin sitesindeki “faaliyetlerimiz” bölümünde ÅŸu ifadeler yer alıyor:

“Ä°smailaÄŸa Cemaati’nin faaliyetleri genel olarak ilmî-dinî ve sosyal hizmetler alanında yoÄŸunlaÅŸmaktadır. AÅŸevi hizmetleri, aynî ve nakdî yardım organizasyonları, tekâmül ve ihtisâs medreseleri, fıkıh kurulu ve dînî meseleleri danışma hattı, emri bil maruf ve ziyaret ekibi, halka açık medrese, kütüphane hizmetleri ve yaz Kur’ân kursları, baÅŸlıca faaliyet ve hizmet alanlarımızı oluÅŸturmaktadır.”

Günümüzde bu yapılanma bünyesinde bugün özel okullar, medreseler, Kur’an kursları ve medya organları gibi çeÅŸitli kurumlar bulunuyor.

Cemaat içinde eÄŸitimin “Arapça ve Hafızlık Talebeleri”, “Tekamül Medreseleri” ve “Ä°htisas Medreseleri” olmak üzere üç aÅŸamalı olarak gerçekleÅŸtiriliyor.

Cemaatin farklı merkezlerinde halka açık çeşitli dini eğitimler veriliyor.

Bir fetva hattı çağrı merkezi ile de telefon üzerinden soruları yanıtlıyorlar.

Cübbeli Ahmet Hoca popüler kültürde yer edindi

Cemaat, bir dönem, mensuplarına yönelik suikast olaylarıyla gündeme geldi.

Mahmut UstaosmanoÄŸlu’nun damadı, cemaatin önde gelenlerinden Hızır Ali MuratoÄŸlu 1998’de ÇukurçeÅŸme Camii’nde silahlı saldırı sonucu öldürüldü.

2006’da ise cemaatin önde gelen isimlerinden, emekli imam Bayram Ali Öztürk de, Ä°smailaÄŸa Camii’nde uÄŸradığı bıçaklı saldırıda öldü. Saldırgan cami cemaati tarafından linç edildi.

Bu olaylarla ilgili istihbarat servislerinin saldırılarından, cemaat liderliğine dair iç çekişmelere kadar çok farklı görüşler ortaya atıldı.

Cemaatin önemli isimlerinden Ahmet Mahmut Ãœnlü’nün son yıllarda katıldığı TV programları ve sözlerinin yarattığı tartışmalar üzerinden kamuoyunda tanınan bir figüre dönüşmesi ise Ä°smailaÄŸa’nın muhafazakâr olmayan kitleler açısından da tanınmasını saÄŸladı.

Kamuoyunda “Cübbeli Ahmet Hoca” olarak bilinen Ãœnlü, 1999 yılında yaptığı 17 AÄŸustos depremiyle ilgili konuÅŸmasından dolayı 13 ay hapis yattı. Ãœnlü, “Mevlam zina yuvalarını vurdu” demiÅŸ; daha sonra bu sözlerinden ötürü piÅŸman olduÄŸunu söylemiÅŸti.

Ãœnlü, Ekim 2011’de ise Karagümrük çetesi operasyonu kapsamında tutuklandı ve Aralık 2012’de tahliye edildi.

Sosyal medyadaki videolarındaki yorumlarıyla dini ve siyasi konularda tartışma yaratmayı sürdüren Ünlü, cemaatin popüler kültür içinde en fazla tanınan yüzü.

Cemaat lideri Mahmut Ustaosmanoğlu ise yaşı ve rahatsızlığı nedeniyle cemaat işleriyle aktif bir şekilde ilgilenmiyor.

Mahmut Ãœnlü’nün cemaatin gelecekteki lider adaylarından olduÄŸu, ancak bu konum için baÅŸka isimlerin de adının geçtiÄŸi görülüyor.

Sağ partiler için önemli bir cemaat

İsmailağa, yıllardır çeşitli sağ partiler ile ilişkisi olan bir cemaat.

Ä°rfan Özet, bu iliÅŸkiyi “meÅŸruiyet alanı” kavramıyla tarif ediyor:

“Türkiye’de özellikle saÄŸ-muhafazakâr siyaset paydasında buluÅŸan aktörler ve partiler için Ä°smailaÄŸa, geçmiÅŸten günümüze önemli bir meÅŸruiyet alanı. Nitekim cemaat habitusu içerisinde yetiÅŸen kuÅŸakların siyasal alana dair okumaları ve eÄŸilimleri, saÄŸ-muhafazakâr siyaseti tatmin edecek hayli yüklü anlamlara sahip.

“ÖrneÄŸin saha araÅŸtırmam süreci boyunca yaÅŸanan seçimlerde, cemaat baÄŸlılarının sürekli olarak 28 Åžubat döneminde basılan Kur’an kursları ve kamu kurumlarında örtünerek eÄŸitim almalarının önüne geçildiÄŸi ‘travmatik’ manzaraları sahne önüne koyduklarını görüyordum. Bu motivasyonlar ise, son tahlilde cemaat etkilerine açık kitlenin AK Parti siyaseti ekseninde buluÅŸmasını saÄŸlıyordu.”

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan ve 11. CumhurbaÅŸkanı Abdullah Gül’ün de geçmiÅŸ dönemde cemaati ziyaret ettiÄŸi biliniyor.

ErdoÄŸan’ın 2014’te, Gül’ün ise 2015’te cemaat lideri Mahmut UstaosmanoÄŸlu’nu ziyaretinden görüntüler kamuoyuna yansımıştı.

Cemaatin son yıllarda iktidar partisine destek açıklamalarında bulunduğu görülüyor.

‘Cemaat içi’ tartışmalar

Son dönemde cemaat içinde çeşitli gerilimler yaşandığı görülüyor.

Bugün, çalışmalarında İsmailağa adını kullanan bazı farklı gruplar ortaya çıkmış durumda.

Ana grubu temsil eden İsmailağa İlim ve Hizmet Vakfı ise bu ismi kullananlara karşı hukuki yollara başvuruyor.

İrfan Özet, cemaat içinde halef olmakla ilgili ciddi bir rekabet yaşandığını söylüyor:

“Cemaatin lideri olan ve baÄŸlılarınca ‘Efendi Hazretleri’ olarak anılan Mahmut UstaosmanoÄŸlu’nun ilerlemiÅŸ yaşından hareketle ‘halefi’ olma etrafında yoÄŸun bir rekabet göze çarpıyor. Bu konuda rekabetin sertleÅŸen tonları, özellikle Marifet DerneÄŸi ve Ä°smailaÄŸa Ä°lim ve Hizmet Vakfı etrafında geliÅŸiyor.

“Gördüğüm kadarıyla cemaatin ana akıma baÄŸlı halkası, Ä°lim ve Hizmet Vakfı etrafında temerküz ediyor. Bunda da en önemli sebeplerden biri, Marifet Vakfı’nın Beykoz merkezli yapılanmasının, ‘Patrikhane’nin Fatih’teki geniÅŸleme politikası’ karşısında cemaat ve bölgedeki muhafazakârları zayıflatacağı düşüncesi.”