Einstein’ın Tahmin Ettiği Ama Göremediği Fenomen: Bir Galaksinin Dört Farklı Yansıması

17 Eylül 2023

Albert Einstein, genel görelilik teorisinin bir sonucu olarak yerçekimsel mercekleme adı verilen bir fenomeni tahmin etmişti. Ancak bu fenomenin asla gözlemlenemeyeceğini düşünüyordu. Fakat Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Çok Büyük Teleskobu (VLT), uzak bir galaksinin dört farklı yansımasını gösteren bir Einstein Çarpısı adı verilen nadir bir olayı görüntüledi.

Einstein’ın genel görelilik teorisine göre, büyük kütleli bir nesne ışığı eğebilir ve arkasındaki daha uzak bir nesnenin görüntüsünü değiştirebilir. Bu olaya yerçekimsel mercekleme denir. Eğer Dünya, mercek nesne ve arka plandaki nesne tam olarak hizalanırsa, arka plandaki nesnenin halka şeklinde veya çarpı şeklinde yansımalarını görebiliriz. Bu yansımalar sırasıyla Einstein Halkası ve Einstein Çarpısı olarak adlandırılır.

Einstein, bu fenomenleri tahmin etmesine rağmen, bunların asla doğrudan gözlemlenemeyeceğini düşünüyordu. Çünkü bunun için çok uzakta olan galaksilerin tam olarak hizalanması gerekiyordu. Ayrıca, o zamanlar böyle uzak nesneleri görebilecek kadar güçlü teleskoplar yoktu.

Ancak teknoloji geliştikçe, bu fenomenleri gözlemlemek mümkün hale geldi. ESO’nun VLT’si, Şili’deki Atacama Çölü’nde yer alan dört dev teleskoptan oluşuyor. Bu teleskoplar, 11 milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksinin dört farklı yansımasını yakalayarak bir Einstein Çarpısı görüntüledi.

Bu görüntüler, The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlanan yeni bir makalede sunuldu. Makalenin yazarlarından Aleksandar Cikota, “Bu çok nadir bir olay. Bu tür bir yerçekimsel mercekleme olayının olasılığı yaklaşık 1 milyonda birdir” dedi.

Bu keşif, Einstein’ın teorisinin doğruluğunu test etmek için önemli bir fırsat sunuyor. Ayrıca, uzak galaksilerin yapısı ve evrimi hakkında daha fazla bilgi edinmemize de yardımcı oluyor.

Einstein’ın yerçekimsel mercekleme fenomenini öngörmesine rağmen, bunun asla gözlemlenemeyeceğini düşünüyordu. Ancak ESO’nun VLT’si, uzak bir galaksinin dört farklı yansımasını gösteren bir Einstein Çarpısı görüntüledi. Bu keşif, Einstein’ın teorisini doğrulamak ve uzak galaksileri anlamak için yeni bir pencere açtı.