Asgari ücret zammı TÜFE ve gıda enflasyonu altında kaldı: Alım gücü ne kadar düştü?

2 Temmuz 2022

Asgari ücret Temmuz 2022 itibariyle 5 bin 500 liraya yükseldi. Açıklama Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geldi. Asgari ücrete yüzde 29 zam gelirken bu oran 5 aylık enflasyon ve gıda enflasyonunun altında kaldı. Haziran ayı Tüketici Fiyat Endeksinin (TÜFE) açıklanmasıyla bu fark daha da açılacak.

1 Ocak 2022’de bir aylık net asgari ücret ile 333 litre motorin veya 329 litre benzin alınırken zamlı yeni asgari ücretle bu miktarlar 1 Temmuz 2022 itibariyle 206 ve 202 litreye düştü. Asgari ücrete yüzde 29 zam gelmesine rağmen asgari ücretli 6 ay öncesine göre yüzde 38 daha az motorin satın alabiliyor. Yeni asgari ücret Türk-İş’in açıkladığı 6 bin 391 lira olan açlık sınırının da altında kaldı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı yıllık enflasyon mayıs ayında yüzde 74’e dayanırken 5 aylık enflasyon ise yüzde 36 oldu. Ücretlilerin alım gücünün hızla düşmesi üzerine iktidar asgari ücrete yüzde 29,3 zam yaptı. Böylece aylık net asgari ücret 4 bin 253 liradan 5 bin 500 liraya çıktı. Ancak asgari ücret zammı hem enflasyonun hem de gıda enflasyonunun altında kaldı. TÜİK’in açıkladığı resmi veriler üzerinden alım gücündeki düşüşü analiz ettik.

Asgari ücrete gelen zam oranı yüzde 29. Oysa TÜFE mayıs ayı itibariyle önceki yılın aralık ayına göre yüzde 36 arttı. Bu beş aylık enflasyon demek. Haftaya açıklanacak haziran ayı enflasyonu buna ekleyerek altı aylık TÜFE’yi hesaplamak gerekiyor. Gıda fiyat endeksi ise beş ayda yüzde 46 yükseldi. Tüm bu resmi veriler asgari ücretle çalışan bir kişinin gelen yüzde 29 zamma rağmen Ocak 2022’deki kadar gıda alamadığını gösteriyor. Çünkü gıda fiyatları çok daha fazla arttı.

Asgari ücretli zamma rağmen daha az gıda alabiliyor

Asgari ücretle çalışanlar gelen zamlara rağmen artık çok daha az gıda satın alabiliyor. Ocak 2021’de asgari ücreti ve gıda fiyat endeksini 100’e eşitliyoruz. Bu şu anlama geliyor: Asgari ücret 100 lira ve gıda sepetinin fiyatı da 100 lira. Asgari ücret sene boyunca aynı kalmasına rağmen aynı gıda sepetinin fiyatı sürekli yükseliyor. Aralık 2021’de asgari ücret hala 100 lira ancak aynı gıda sepetinin fiyatı 141 lira olmuş. Ocak 2022’de asgari ücret 151 liraya yükseliyor. Ancak gıda sepeti bu kez 157 lira olmuş. Mayıs 2022’de ise asgari ücret hala 151 TL; ancak gıda sepeti bu kez 205 TL olmuş. Temmuz 2022’de asgari ücret 195 liraya çıkıyor. Ancak gıda sepetinin fiyatı mayıs 205 liraydı. Bu gıda sepetine haziran ve temmuz aylarında gelen zamlar eklenecek; asgari ücret ise aynı kalacak.

Yani, gelen o kadar zamma rağmen Ocak 2021’de asgari ücretle satın alınabilen gıda Temmuz 2022’de daha az.

Asgari ücret: 1 Ocak 2021’de 393 litre, 1 Ocak 2022’de 329 litre ve 1 Temmuz 2022’de 202 litre benzin alabiliyor

Akaryakıt fiyatları asgari ücretin alım gücünün nasıl düştüğünü daha net ortaya koyuyor. Buna göre 1 Ocak 2021’de aylık net asgari ücret ile 393 litre benzin satın alınırken bu miktar 1 Ocak 2022’de 329 litreye ve 1 Temmuz 2022’de ise 202 litreye geriledi. Aynı dönemde asgari ücret 2 bin 826 liradan 5 bin 500 liraya çıktı.

Motorinde de benzer durum söz konusu. 1 Ocak 2021’de asgari ücretle 428 litre motorin alınırken bu miktar 1 Ocak 2022’de 333 litreye ve 1 Temmuz 2022’de 206 litreye düştü.

LPG’deki değişim miktarı ise şöyle oldu: 1 Ocak 2021’de asgari ücretle 696 litre LPG alınırken 1 Ocak 2022’de 470 litre ve 1 Temmuz 2022’de 460 litre alınabildi.

1 Ocak 2022 ile 1 Temmuz 2022 arasında bir aylık asgari ücretle satın alınabilen akaryakıt miktarına baktığımızda alım gücünün nasıl düştüğü ortaya çıkıyor. Gelen yüzde 29 zamma rağmen asgari ücretle 1 Temmuz itibariyle ancak 13 Mayıs’taki kadar benzin alınabiliyor.

Asgari ücret yüzde 29 arttı; alınabilen mazot yüzde 38 azaldı

Asgari ücret 1 Ocak 2022’ye göre yüzde 29 arttı. Ancak 1 Ocak-Temmuz 2022 arasında asgari ücretle satın alınabilen benzin miktarı yüzde 37; mazot miktarı ise yüzde 38 azaldı.

Asgari ücret açlık sınırının altında

Öte yandan, gelen zamma rağmen asgari ücret açlık sınırının altında kaldı.

TÜRK-İŞ araştırmasının 2022 Haziran ayı sonucuna göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 6 bin 391 TL; gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 20 bin 818 liraya yükseldi.

Bu arada, akaryakıt dışındaki tüm hesaplamalar TÜİK’in mayıs ayı endeksine göre yapıldı. Bundan dolayı haziran ayı enflasyonu açıklandığı zaman aradaki farkı ilave etmek gerekiyor.

Asgari ücrete zam gelmesine rağmen temmuz-aralık döneminde akaryakıt ve gıda fiyatlarının artması durumunda alım gücü yeniden düşmeye başlayacak.