Altı liderden tarihi imza

CHP, DEVA Parisi, DP, Gelecek Partisi, Ä°YÄ° Parti ve Saadet Partisi genel baÅŸkanları “GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistemi” mutabakatını imzaladı. 

Altı liderden tarihi imza
Altı siyasi partinin üzerinde mutabık kaldığı “GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem”in ana hatları açıklandı.

Ankara’da Bilkent Otel’de düzenlenen toplantıda altı siyasi partinin genel baÅŸkanları Kemal KılıçdaroÄŸlu (CHP), Meral AkÅŸener (Ä°YÄ° Parti), Temel KaramollaoÄŸlu (Saadet Partisi), Gültekin Uysal (DP), Ali Babacan (DEVA Partisi) ve Ahmet DavutoÄŸlu (Gelecek Partisi) hazır bulundu.

Bu partilerin yöneticileri ile deÄŸiÅŸik dernek ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin katıldığı toplantıda ”GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem”in ana hatları altı siyasi partinin genel baÅŸkan yardımcıları tarafında açıklandı. Bu konudaki çalışmaları yürüten komisyonda görev alan bu temsilciler kürsüye geldiklerinde konuÅŸmalarına “savaÅŸa hayır” diyerek baÅŸladılar.

Mutabakat metni altı lider tarafından canlı yayında imzalandı.

“GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem”in ana hatları

Uzlaşmada yer alan aldı siyasi partinin genel başkan yardımcıları Muharrem Erkek (CHP) Mustafa Yeneroğlu (DEVA Partisi), Bülent Şahinalp (DP), Ayhan Sefer Üstün (Gelecek Partisi), Bahadır Erdem (İYİ Parti) ve Bülent Kaya (Saadet Partisi) tarafından bölümler halinde açıklandı.

Altı siyasi partinin üzerinde mutabık kaldığı “GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem”ine iliÅŸkin açklamalar ana hatları şöyle:

“-CumhurbaÅŸkanlığı Hükümet Sistemine 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiÅŸtir. Türkiye siyasi tarihinin en önemli anayasa deÄŸiÅŸikliklerinden biri olmasına raÄŸmen referandum süreci, 15 Temmuz darbe giriÅŸiminin ardından ilan edilen olaÄŸanüstü hal ÅŸartlarında gerçekleÅŸmiÅŸtir.”

“-Bu dönemde demokrasinin asli gereÄŸi olan çoÄŸulculuk ve uzlaÅŸma ilkeleri yok sayılmış, anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi geniÅŸ toplum kesimleriyle, siyasi partilerle, sivil toplum kuruluÅŸlarıyla, üniversitelerin anayasa kürsüleriyle ve barolarla müzakere edilmemiÅŸtir.”

“-Bu sistem, yönetimde kiÅŸiselliÄŸe ve keyfiliÄŸe yol açmış; CumhurbaÅŸkanı’na yasama, yürütme ve yargıyı güdümü altına almasını saÄŸlayan çok geniÅŸ ve denetimsiz yetkiler tanıyarak otoriter bir yönetim yaratmıştır. ”

“-Bizler, anayasal devlet anlayışına aykırı, demokratik hukuk devletini temelinden zedeleyen ve egemenliÄŸi ÅŸahsileÅŸtiren bu sisteme karşı çıkıyoruz.”

“-Çünkü bu sistemde, Anayasa’daki tarafsızlık yeminine raÄŸmen, parti genel baÅŸkanlığı ile devlet ve hükümet baÅŸkanlığı tek kiÅŸinin ÅŸahsında birleÅŸmiÅŸ; partili CumhurbaÅŸkanı, ülkenin sorunlarını daha da derinleÅŸtirmiÅŸtir.”

“GeçmiÅŸin dar kalıplarını reddediyoruz”

“-Bu noktada özenle altını çizmek istediÄŸimiz husus ÅŸudur ki bizler, geçmiÅŸin dar kalıplarını da reddediyoruz. GeçmiÅŸin tecrübelerinden istifade ederek, geçmiÅŸ uygulamaların ortaya çıkardığı demokrasi sorunlarına ve vesayetçi uygulamalara bir daha imkan vermeyecek yeni bir sistemi inÅŸa etme kararlılığındayız. ”

“-Ä°ÅŸte bu inançla, GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem önerimizle CumhurbaÅŸkanlığı Hükümet Sistemini sona erdirirken geçmiÅŸe dönmüyor, Türkiye Cumhuriyeti’nin köklü devlet ve Cumhuriyet tecrübesini demokrasi ile taçlandırmayı hedefliyoruz.”

“-Altı siyasi parti olarak, dünyanın ve ülkemizin demokrasi tecrübeleri ışığında, adaleti tesis etmek, farklılıklarımızı zenginlik kabul ederek bir arada özgürce yaÅŸamak, toplumsal huzuru ve barışı saÄŸlamak, tüm vatandaÅŸların insan onuruna yaraşır bir hayat sürmesini güvence altına almak, çoÄŸulcu ve demokratik bir Türkiye’yi inÅŸa etmek ve gelecek nesillere de bu deÄŸerleri miras bırakmak için bir araya geldik.”

“-Söz veriyoruz: Hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı esasına dayanan GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistemde, temel hak ve özgürlüklerin tamamını ve kurumsal kültürün hakimiyetini güvence altına alacağız.”

“Seçim barajı yüzde 3’e düşecek”

“- Hükümet sistemimizde, temsilde adalet ile yönetimde istikrar ilkelerini eÅŸit ÅŸekilde esas almaktayız. Meclis’i güçlendirirken hükümeti zayıflatmama, hükümeti güçlendirirken Meclis’i zayıflatmama kararlılığı içerisindeyiz.”

“-Öncelikle etkili ve katılımcı bir yasama organı öngörüyoruz. Bu kapsamda GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistemin kalbi olan TBMM’nun temsil yeteneÄŸi arttırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme iÅŸlevleri etkili kılınacaktır. Böylece yasama organının daha demokratik ve daha etkili olması saÄŸlanacaktır.”

“-Meclis İçtüzüğü’nde katılımcılık ön plana çıkarılacak, siyasi partiler kanununda yapılacak deÄŸiÅŸiklikle parti içi demokrasi ilkeleri tesis edilecektir. ”

Yurtdışı seçim çevresi

“-Ä°lk olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne giden yolları demokratikleÅŸtireceÄŸiz. Temsil gücünü arttırmak, temsilde adaleti ve çoÄŸulcu demokrasiyi saÄŸlamak amacıyla seçim barajını yüzde 3’e düşüreceÄŸiz.”

“-Yurt dışında mukim 6 milyondan fazla vatandaşımızın Meclis’te temsilinin saÄŸlanabilmesi için yurt dışı seçim çevresi oluÅŸturacağız.”

” -Siyasi partiler ve seçim mevzuatını, Anayasamızda halihazırda yer alan ‘Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olur’ kuralına uygun biçimde ve özellikle parti içi demokrasinin güçlendirilmesi amacıyla yeniden düzenleyeceÄŸiz.”

“‘-Siyasetin finansmanını ÅŸeffaflık, denetlenebilirlik ve seçim harcamalarının saydamlığı ilkeleri çerçevesinde ayrıntılı biçimde düzenleyeceÄŸiz.”

“- Siyasi partilere ve adaylara yapılan belirli miktarın üzerindeki bağışların ve seçim dönemlerinde yapılan tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını zorunlu tutacağız.”

“-Siyasi partiler arasında adil rekabet koÅŸullarının saÄŸlanması ve demokratik siyasi hayatın güçlendirilmesi amacıyla, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde en az yüzde 1 oy alan siyasi partiler hazine yardımından faydalanmaya hak kazanacaktır.”

“Katılımcılığı artıracağız”

“- TBMM’de katılımcılığı arttıracağız. Yeni bir İçtüzük hazırlayarak yasama çalışmalarının katılımcı ve ÅŸeffaf ÅŸekilde yürütülmesini saÄŸlayacağız. ”

“-Komisyonların iÅŸleyiÅŸini, denetim mekanizmalarının etkinliÄŸini ve muhalefetin söz hakkını demokrasinin gereklerine uygun ÅŸekilde ele alacağız.”

“-Yasama bağışıklığına iliÅŸkin olarak önemli iyileÅŸtirmeler yapacağız. Bu doÄŸrultuda yasama sorumsuzluÄŸunun kapsamını geniÅŸletip, yasama dokunulmazlığının istisnalarını açıkça düzenleyerek, belirsizliÄŸe ve keyfiliÄŸe son vereceÄŸiz.”

Kanun yapım sürecinde demokratikleşme

“-Kanun yapım süreçlerini demokratikleÅŸtireceÄŸiz. Demokrasinin özüyle baÄŸdaÅŸmayan torba kanun uygulamasına son vereceÄŸiz.”

“- Bakanlar Kurulu’nun kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması, Meclis tarafından konusu, sınırları ve süresi açıkça belirtilmesi ÅŸartıyla kabul ediyoruz. Ancak temel hak ve özgürlüklerin ise kararnamelerle düzenlenmesine izin vermeyeceÄŸiz.”

“-CumhurbaÅŸkanı’nın, Meclis’in yasama iÅŸlevini zayıflatan veto yetkisine son vereceÄŸiz. CumhurbaÅŸkanı’nın kanun yapım süreçlerindeki yetkisini, yalnızca bir uyarı niteliÄŸi taşıyan geri gönderme yetkisi ile sınırlı tutacağız.”

“-Kanunların müzakeresinde ve metinlerin olgunlaÅŸmasında komisyon aÅŸamasına ağırlık verilmesini esas alacağız. Kanun yapım sürecinin daha nitelikli iÅŸletilmesi için ilgili sivil toplum ve meslek kuruluÅŸlarının görüşlerine baÅŸvurulmasını saÄŸlayacağız.”

TBMM’nin denetim yetkisi güçlendirilecek

“- Meclis’in denetim yetkisini güçlendireceÄŸiz. Åžeffaf ve hesap verebilir bir yönetim için hükümete hesap sorulabilmesini saÄŸlayacak araçları arttırıp var olan araçları da daha etkili kılacağız.”

“-Sözlü soru mekanizmasını güçlendirecek, muhataplarına cevap vermeleri için süre zorunluluÄŸu getireceÄŸiz. Yazılı soru önergelerine süresi içerisinde cevap verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanmasını saÄŸlayacağız.”

“-Meclisin denetim yetkisini etkin ÅŸekilde yerine getirebilmesi amacıyla meclis soruÅŸturması için gereken yeter sayıları düşüreceÄŸiz.”

“-Hükümet, BaÅŸbakan ve Bakanlar hakkında gensoru verme yetkisini tanıyacağız. Bu hususta Hükümet ile BaÅŸbakan hakkındaki gensoruları, yapıcı/kurucu güvensizlik oyu ÅŸartına baÄŸlayarak yürütmenin istikrarını güvence altına alacağız.”

Kesin hesap komisyonu ve muhalefetten baÅŸkan

“-Parlamentoların tarihsel bir kazanımı olan bütçe hakkının devredilmezliÄŸi ilkesini tesis edeceÄŸiz.”

“-VatandaÅŸlarımızdan toplanan vergilerin nasıl harcandığının etkili ÅŸekilde denetlenebilmesi için Meclis’in bütçe hakkını, Meclis’in devredilemez bir yetkisi ve denetim aracı olarak düzenleyeceÄŸiz.

“-Meclis bünyesinde Kesin Hesap Komisyonu kuracağız. Komisyonu’nun BaÅŸkanı ana muhalefet partisinden olacak,”

“-Sayıştay raporlarının tamamının Kesin Hesap Komisyonu’na sunulmasını saÄŸlayacağız.”

Meclise karşı sorumlu Bakanlar Kurulu

“-GüçlendirilmiÅŸ parlamenter sistemde yürütme organı, devletin ve milletin birliÄŸini temsil eden, tarafsız, siyasi sorumluluÄŸu olmayan CumhurbaÅŸkanı ile, yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadı olan, yasama organının içinden çıkan ve Meclis’e karşı siyasi sorumluluÄŸu bulunan Bakanlar Kurulu’ndan müteÅŸekkil olacaktır.”

“-Bu sayede CumhurbaÅŸkanı; kendisinden beklenen uzlaÅŸtırıcı hakem rolünü üstlenebilecek, CumhurbaÅŸkanlığı devletin ve milletin birliÄŸini temsil etmesi amacıyla tarafsız ve partiler üstü bir yapıya kavuÅŸturulacaktır.”

“-Güçsüz ve istikrarsız hükümetlere yol açma tehlikesiyle karşı karşıya kalmamak adına BaÅŸbakan, Bakanlar ve Bakanlar Kurulu güçlendirilecek, hükümet istikrarını saÄŸlayıcı tedbirler arttırılacaktır.”

7 yıl ve bir dönemle sınırlı

“-CumhurbaÅŸkanı ile Meclis’in görev sürelerinin ayrıştırılması amacıyla CumhurbaÅŸkanı’nın görev süresini 7 yıl olarak belirleyeceÄŸiz.

“-Bizler, CumhurbaÅŸkanı’nın hem toplumun farklı kesimleri hem de Meclis’teki partiler karşısındaki tarafsızlığını tam anlamıyla saÄŸlayabilmesini amaçlıyoruz. Bu nedenle CumhurbaÅŸkanı’nın yalnızca bir dönem için seçilmesi kuralını getireceÄŸiz.”

“-CumhurbaÅŸkanlığı makamını, milletin ve devletin birliÄŸini temsil eden, tarafsız bir makam olarak düzenleyeceÄŸiz. Bu noktada altını çizmek istediÄŸim husus ÅŸudur ki CumhurbaÅŸkanı seçilen kiÅŸinin varsa partisi ile iliÅŸiÄŸi kesilecek ve görevi sona eren CumhurbaÅŸkanı aktif siyasette bir daha görev alamayacaktır.”

” -Devletin başı sıfatını taşıyan CumhurbaÅŸkanlığı temsilî görev ve yetkilere sahip bir makam olarak düzenlenecektir.”

“-Yürütmeye dair icrai yetkiler, TBMM’ye karşı siyasi sorumluluÄŸu olan BaÅŸbakan ve Bakanlardan oluÅŸan Bakanlar Kurulu tarafından kullanılacaktır.”

“-CumhurbaÅŸkanı’nın icrai bir yetkiye sahip olmamasına uygun olarak görevi ile ilgili siyasi sorumsuzluÄŸu esas alınacaktır. Bununla birlikte, CumhurbaÅŸkanı’nın hukuki ve cezai sorumluluÄŸuna iliÅŸkin esaslar, Anayasa’da düzenlenerek yargılama makamı ve usulü açıkça belirtilecektir.”

BaÅŸbakan ve bakanlar kurulu

“- BaÅŸbakan, parlamenter sistem gelenek ve ilkelerine uygun olarak TBMM üyeleri arasından belirlenecektir. BaÅŸbakan’ın belirlenmesi bakımından, CumhurbaÅŸkanı Meclis’te en çok milletvekiline sahip siyasi partiye hükümeti kurma görevini verecektir.”

“- Hükümetin Anayasa’da öngörülen sürede kurulamaması halinde bu görev, milletvekili sayısıyla doÄŸru orantılı olarak diÄŸer siyasi partilere sırasıyla verilecektir.”

“-Bakanlar, TBMM üyeleri veya ihtiyaç duyulduÄŸu takdirde, milletvekili seçilme yeterliliÄŸine sahip olan kiÅŸiler arasından, BaÅŸbakan tarafından atanacaktır.”

“-Yetkide ve sorumlulukta paralellik ilkesi gereÄŸince BaÅŸbakan ve Bakanlar Kurulu Meclis’e karşı sorumlu olacaktır. Buna göre BaÅŸbakan ve Bakanlar, TBMM’ye karşı bireysel ve kolektif olarak sorumlu tutulacaktır.”

“-Hükümetin kurulmasını kolaylaÅŸtırmak amacıyla hükümetin kurulmasında basit çoÄŸunluk, düşürülmesinde ise TBMM üye tamsayısının salt çoÄŸunluÄŸu esas alınacaktır.”

“- Hükümete istikrar kazandırmak amacıyla gensoru ile yapıcı güvensizlik oyu birleÅŸtirilecektir. Hükümetin düşürülmesi; yeni hükümetin, TBMM’nin üye tam sayısının salt çoÄŸunluÄŸuyla seçilmesi ÅŸartına baÄŸlı olacaktır.”

OHAL yetkisi istisnai

“- OlaÄŸanüstü hal ilan etme yetkisi, CumhurbaÅŸkanı baÅŸkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na ait olacaktır. Bu yetki, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına tabi tutulacaktır.”

“OlaÄŸanüstü hal rejiminin istisnai niteliÄŸinin bir gereÄŸi olarak OHAL için öngörülen süreler kısaltılacaktır. OlaÄŸanüstü hal rejiminin keyfi bir yönetime dönüşmesine engel olmak amacıyla olaÄŸanüstü hal kanun hükmünde kararnamelerine hukuk sistemimizde yer verilmeyecektir.”

AİHM kararlarına uygunluk

“-Yargı sistemi ile hakimlik ve savcılık mesleÄŸine yönelik olarak hakimlik teminatını güçlendirecek ve hakimlere coÄŸrafi teminat güvencesi saÄŸlayacağız. Hakimlik ile savcılık mesleklerini, tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız.”

“-Hakimlerin idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığına baÄŸlı olduÄŸuna iliÅŸkin Anayasa hükmünü kaldıracağız.”

“-Sulh Ceza Hakimliklerinin görev, yetki ve iÅŸleyiÅŸlerini hukuk devletinin gereklerine göre yeniden düzenleyeceÄŸiz. Tutuklamanın istisna olması ilkesinin titizlikle uygulanması için gerekli tedbirleri alacağız.”

“-Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile uyumlu kararlar alınmasını ve bu mahkemeler tarafından verilen kararların derhal uygulanmasını saÄŸlayacak düzenlemeler yapacağız.”

“-Hakimlerin terfilerinde, verdikleri kararların Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla uyumunu temel ölçütlerden biri olarak kabul edeceÄŸiz.”

“-Görevini kötüye kullanmak suretiyle Anayasa Mahkemesi veya Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesinin verdiÄŸi hak ihlali kararına sebep olup devleti tazminata mahkûm ettiren ve zarara uÄŸratan hakimlere ve savcılara bu tazminat ve zararın rücu ettirilmesini saÄŸlayacağız.”

Hakimler ve savcılar için ayrı kurul

“-Hakimler ve Savcılar Kurulunda deÄŸiÅŸikliklere gideceÄŸiz. Bu doÄŸrultuda, hakimlik mesleÄŸi ile savcılık mesleÄŸini birbirinden ayıracağız. Hakimler ve Savcılar Kurulunu kaldıracak, Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu ÅŸeklinde iki farklı kurul oluÅŸturacağız.”

“-Yüksek Yargı Kurullarında üyelerin yarısının TBMM tarafından üçte iki nitelikli çoÄŸunlukla seçilmesini saÄŸlayacağız. Ãœyelerin diÄŸer yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar BirliÄŸi, adli ve idari yargı birinci sınıf hakim ve savcılar tarafından, kendi mensupları arasından doÄŸrudan seçilecektir”

“-Bağımsızlık ilkesinin güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve MüsteÅŸarı, Hakimler Kurulunda yer almayacaktır.”

“-Yüksek Yargı Kurullarının disiplin kararları da yargı denetimine açık hale getirilecektir. ”

“-Avukatlık mesleÄŸinin bağımsız ve özgür bir ÅŸekilde icra edilmesi için gerekli tedbirleri alacağız. Yargının kurucu unsuru olan savunmayı anayasal güvenceye kavuÅŸturacağız.  Çoklu baro uygulamasına son vereceÄŸiz.”

AYM yeniden yapılanacak

“-Anayasal düzenin, temel hak ve özgürlüklerin güvencesi olan Anayasa Mahkemesinin görev ve yetkileri geniÅŸletilerek güçlü ve etkili denetim için mahkemeyi yeniden yapılandıracağız.”

“-Temel hak ve özgürlüklerin daha güçlü ÅŸekilde korunabilmesi için bireysel baÅŸvurunun kapsamını, konu ve baÅŸvurulabilecek haklar bakımından geniÅŸleteceÄŸiz.”

“-Anayasa Mahkemesinin üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olmasını zorunlu tutacağız.”

“-Mahkeme üyelerinin Meclis tarafından, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar BirliÄŸi ve Ãœniversiteler arası Kurul tarafından belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli çoÄŸunlukla seçilmesini saÄŸlayacağız. Üç üye ise farklı kaynaklardan gelecek ÅŸekilde CumhurbaÅŸkanı tarafından seçilecektir.”

YSK’ya yapılanma

“-Yüksek Seçim Kurulunu Anayasa’da yargı bölümü içerisinde bir yüksek mahkeme olarak düzenleyecek ve kurulun niteliÄŸini açıklığa kavuÅŸturacağız.”

“-Yüksek Seçim Kurulu, idari ve yargısal görevleri bakımından iki daireye ayrılacaktır: Yargısal görevi olan kurul bir yüksek yargı organı olarak çalışacak, idari görevi olan kurulun aldığı kararları itiraz halinde denetleyecektir.”

“-Sayıştay’ı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyeceÄŸiz.”

“-Hesap verebilir ve ÅŸeffaf bir yönetim anlayışıyla Sayıştay denetiminin kapsamını, tüm kamu kurum ve kuruluÅŸlarını kapsayacak ÅŸekilde geniÅŸleteceÄŸiz. Böylece güçlü, bağımsız ve tarafsız bir yargının oluÅŸumunu hep birlikte saÄŸlayacağız.”

Temel hak ve özgürlükler

“-Temel hak ve özgürlükler; dil, din, mezhep, ırk, cinsiyet, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuÅŸturulacak ve iç hukukumuz uluslararası standartlarla uyumlu kılınacaktır.”

“-GüçlendirilmiÅŸ Parlamenter Sistem’de ifade özgürlüğü; Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatları gereÄŸince ÅŸiddete teÅŸvik, nefret söylemi ya da kiÅŸilik haklarına saldırı durumları dışında sınırlandırılmayacaktır.”

“-Ä°nternet mevzuatını, uluslararası standartlara uygun olarak, ifade özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kiÅŸilik haklarını ihlal etmeyecek ÅŸekilde yeniden düzenleyeceÄŸiz.”

“-Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına iliÅŸkin mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihatları ışığında yeniden düzenleyerek bu hakla ilgili bildirim uygulamasının idare tarafından keyfi ÅŸekilde kullanılmasını engelleyeceÄŸiz.”

“-Din ve vicdan özgürlüğünü güvence altına alan, demokratik laik hukuk devletinin, çoÄŸulcu toplum düzeninin temeli olduÄŸunu düşünüyoruz.”

Kadın-erkek eşitiliği

“-Kadınlar; eÄŸitim, çalışma hayatı ve karar alma mekanizmalarına katılma gibi büyük sorunlarla ve eÅŸitsizliklerle karşı karşıyadır. Toplumun ve yaÅŸamın her alanında, tüm karar alma mekanizmalarında kadın-erkek eÅŸitliÄŸini saÄŸlamayı ve korumayı öncelikli bir devlet politikası haline getireceÄŸiz.”

“-Yarının Türkiye’sinde kadına yönelik ÅŸiddetle etkin ÅŸekilde mücadele edilecek, ÅŸiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleÅŸmeler ve ulusal mevzuat hükümleri etkili ÅŸekilde uygulanacaktır.”

“-EÄŸitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları ve kadın-erkek eÅŸitliÄŸi dersleri konulacaktır.”

“-Kız çocuklarının eÄŸitim hakkı güvence altına alınacak ve bu hakka eriÅŸimin önündeki tüm engeller kaldırılacaktır.

Basın özgürlüğü

“-(Basın özgürlüğünü) güvence altına alarak, basına görevini özgür bir ÅŸekilde yapacağı güvenli, çoÄŸulcu ve elveriÅŸli bir ortam saÄŸlayacağız.”

” -Gazetecilere karşı ceza soruÅŸturmasına gerekçe yapılan mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde yeniden düzenleyeceÄŸiz.”

“-TRT’yi ve Anadolu Ajansı’nı, bağımsızlık ve tarafsızlık esaslarına göre yeniden yapılandıracağız. Keyfi akreditasyon kararlarına son verip, basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluÅŸlarına belirleyici bir rol vereceÄŸiz.”

“-Medya sahipliÄŸi ve finansmanını ÅŸeffaf hale getirecek, medyada tekelleÅŸmeyi ve kartelleÅŸmeyi önlemek amacıyla yasal ve yapısal tedbirler alacağız.”

“-Radyo ve Televizyon Ãœst Kurulu’nun görevini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal deÄŸiÅŸiklikler yapacağız. Kurulun üyeleri, üye yapısında çoÄŸulculuÄŸu saÄŸlamak üzere alanında uzman kiÅŸiler ve meslek kuruluÅŸları temsilcileri arasından Meclis tarafından nitelikli çoÄŸunlukla seçilecektir.”

“-Basın Ä°lan Kurumu’nun yapısı ve üye seçimi basın özgürlüğüne uygun ÅŸekilde yeniden düzenlenecektir.”

“Sivil toplum kuruluÅŸlarına yönelik ayrımcılığa ve baskıya da son vererek, bu kuruluÅŸların faaliyetlerini keyfi bir biçimde engelleyen düzenlemeleri kaldıracağız. Bu kuruluÅŸların özgürce çalışabileceÄŸi güvenli, çoÄŸulcu ve elveriÅŸli bir ortam oluÅŸturacağız.”

Çevre mahkemeleri

“-Refahın adil bölüşümünü saÄŸlayarak, sosyal hakları ve devlet yardımlarını insan onuruna yaraşır bir ÅŸekilde ve hak temelli bir yükümlülük olarak güçlendireceÄŸiz.”

“-Engelli vatandaÅŸlarımızın çalışma hayatı dahil toplumsal hayatın tüm alanlarına tam katılımlarının önündeki engelleri kaldıracağız.”

“-Çevre haklarına iliÅŸkin anayasal ve yasal düzenlemeleri uluslararası hukukla uyumlu hale getireceÄŸiz.  DoÄŸal yaÅŸam kaynakları ve çevrenin korunması konusundaki devletin yükümlülüklerini Anayasa’da açık ÅŸekilde düzenleyeceÄŸiz.”

“-Yargı sisteminde çevre konusunda uzmanlaÅŸmış yargıçların görev yapacağı Çevre Mahkemeleri kuracağız.”

Kurullara çekidüzen

“-Paralel bütün kurum ve kurulların faaliyetlerine son vereceÄŸiz. ”

“-Kamu yönetiminde kadın yöneticilerin sayısını arttıracağız.

“-Kamu görevine alınmada her kademede liyakat ve eÅŸitlik ilkelerini hakim kılmaktır. Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı sınav sonuçlarını esas alacağız. Sözlü mülakat yapılması zorunlu olan haller ise ancak kanunla düzenlenmek kaydı ile istisna olacaktır. Bu durumda da adaylara yöneltilecek sorular kura usulüyle belirlenecek, sözlü sınav ve mülakatlar kayda alınacaktır.”

“- Yolsuzlukla ilgili mevzuatı, YolsuzluÄŸa Karşı Devletler Grubu’nun tavsiye kararlarıyla tam uyumlu hale getireceÄŸiz.”

İhale mevzuatına tek düzenleme

“-Kamu Ä°hale Kanunu’nu yenileyerek ihale mevzuatını tek kanunda düzenleyeceÄŸiz.”

“-Kamu alımlarında ve ihalelerde rekabeti ortadan kaldıran, ihaleyi istisna keyfiliÄŸi kural haline getiren, yolsuzluÄŸun kapısını açık tutan istisna ve muafiyet hükümlerini kaldıracağız.”

“Seçimle gelenin gitmesine güvence”

“- Yerel yönetimlerin yetki ve sorumluluklarını artıracağız. Yerel Yönetimlerde demokratik katılım, ÅŸeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerini hâkim kılacağız.”

“-Merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki idari denetiminin sınırlarını açıkça belirleyerek yerindelik denetimi anlamına gelen vesayet uygulamalarına son vereceÄŸiz. Bu baÄŸlamda yeni bir merkez-yerel dengesi kuracağız.”

“-Yerel yönetimlere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan payı arttıracağız.”

“-Seçimle gelenin seçimle gitmesini güvence altına alacağız. Yerel yönetimlerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceÄŸiz.

Akademik özgürlük ve üniversiteler

“-Yüksek öğretimde özgür ve çoÄŸulcu bir sistem oluÅŸturarak Ãœniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında idari ve mali özerkliklerini de anayasal güvence altına alacağız.”

“-Yükseköğretim Kurulu’nu kaldırarak yerine yetkileri koordinasyon görevi ile sınırlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meÅŸruiyet esasına dayanılarak seçildiÄŸi üniversiteler arası bir kurul tesis edeceÄŸiz.”

“-Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkan saÄŸlayacağız. Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliÄŸine uygun olması esasını temin edeceÄŸiz.”

Düzenleyeci ve denetleyici kurumlar

“-Düzenleyici ve denetleyici kurumların oluÅŸumunda ve çalışmasında liyakat, ÅŸeffaflık ve tarafsızlık ilkelerinden taviz vermeyeceÄŸiz.”

“-Düzenleyici ve denetleyici kurumların idari ve mali özerkliÄŸe kavuÅŸturulmasını saÄŸlayarak bağımsızlıklarını tesis edecek ve yürütmenin müdahalelerine karşı korunmaları için yasal ve yapısal önlemler alacağız. ”

“-Merkez Bankası baÅŸta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulamaya ve düzenlemeye yer vermeyeceÄŸiz.”

Siyasi etik kanunu

“-Milletvekillerinin, bakanların, siyasi parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye baÅŸkanlarının görevlerini yerine getirirken uymaları gereken siyasi etik ilkelerinin düzenlenmesi amacıyla Siyasi Etik Kanunu hazırlayacağız.”

“-Kanun kapsamındaki kiÅŸilerin; görevlerini yerine getirirken, adalet, eÅŸitlik, hesap verebilirlik, kiÅŸisel menfaat saÄŸlamama, çıkar çatışması olacak hallerden kaçınma ve ÅŸeffaflık ilkelerine göre hareket etmesini saÄŸlayacağız.”

“-Siyasi etik ilkelerinin etkili olarak uygulanmasına iliÅŸkin kurumsal yapılanmayı tesis edeceÄŸiz.”