“Veriler Ne Diyor? 2024 İnternet Sansürü Raporu”, Türkiye’de dijital sansürün boyutlarını rakamlarla ortaya koyuyor: 2024’te 758 bini aşkın URL’e erişim engeli getirildi, engellenen haberlerin odağında ise yolsuzluk, usulsüzlük ve kamu görevlileri yer aldı.
Sansürün Ölçeği: Bir Yılda 758 Bin URL Engeli
Gazeteci Ali Safa Korkut tarafından hazırlanan Veriler Ne Diyor? 2024 İnternet Sansürü Raporu, 2024 yılında Türkiye’de dijital alanda uygulanan erişim engellerinin kapsamını ayrıntılı biçimde ortaya koydu. Rapora göre yıl boyunca 740 bin 624 alan adı, 8 bin 762 haber, 7 bin 218 sosyal medya paylaşımı ve bin 897 sosyal medya hesabı olmak üzere toplam 758 bin 716 URL erişime kapatıldı.
Bunlara ek olarak Google Haritalar yorumları, reklam içerikleri, arama motoru sonuçları, mobil uygulamalar ve bir Google Drive dosyası da engellenen dijital materyaller arasında yer aldı. Veriler, erişim engellerinin münferit değil, sistematik bir sansür pratiğine dönüştüğüne işaret ediyor.
Haberler Ve Gazeteler: Yolsuzluk İçeriği İlk Sırada
Rapora göre, 2024’te engellenen 8 bin 762 haberin büyük bölümü yolsuzluk ve usulsüzlük konularını ele aldı. Bu başlıkta bin 834 haber erişime kapatılırken, söz konusu haberlerin önemli bir kısmı kamu görevlileri, şirketler ve iş insanları hakkındaydı.
Yıl içinde 12 gazeteye ait 22 farklı alan adı, “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle erişime engellendi. En fazla alan adı engellenen yayın organı AirportHaber, onu Mezopotamya Ajansı izledi. Kararların büyük çoğunluğu İstanbul’daki sulh ceza hâkimlikleri tarafından alındı; ilk 10 sıradaki karar mercilerinin dokuzu İstanbul merkezliydi.
Gazeteciler Ve Sosyal Medya: Sansür Derinleşiyor
2024’te sosyal medya da sansürden yoğun biçimde etkilendi. 7 bin 218 paylaşım erişime kapatılırken, bunların yaklaşık yarısı kadın ve çocuklara yönelik istismar içerikleriyle ilgiliydi. Aynı yıl bin 897 sosyal medya hesabı engellendi; bu hesapların 51’i gazetecilere, gazetelere veya televizyon kanallarına aitti. Toplamda 45 gazeteci, sosyal medya hesaplarına getirilen erişim engelleriyle doğrudan hedef alındı.
Engel gerekçelerinde uzun süre başat olan “kişilik hakları ihlali” maddesi, Anayasa Mahkemesi tarafından Ekim 2024’te yürürlükten kaldırılmasına rağmen, uygulamada yerini bu kez daha geniş ve muğlak bir çerçeve sunan “milli güvenlik ve kamu düzeni” gerekçesine bıraktı. Bu değişim, sansürün hukuki zemininde biçimsel bir kayma yaşandığını ortaya koyuyor.
Haberin Değil, Haberin Haberinin De Engellendiği Bir Yıl
Rapor, erişim engellerinin yalnızca içerikle sınırlı kalmadığını da gösteriyor. Bir içeriğin engellendiğini duyuran haberler dahi erişime kapatıldı. Bu durumun en çarpıcı örneklerinden biri, Bilal Erdoğan ile ilişkili bir ihaleye dair haberler etrafında oluşan ve yıllar içinde zincirleme şekilde alınan erişim engeli kararları oldu. Aynı konuya ilişkin altı farklı erişim engeli kararı verilmesi, sansürün kendi kendini yeniden üreten bir mekanizmaya dönüştüğünü gözler önüne serdi.
- NHY / Veriler Ne Diyor? 2024 İnternet Sansürü Raporu, Ali Safa Korkut, Sulh Ceza Hâkimlikleri kararları (2024), Anayasa Mahkemesi kararları (10 Ekim 2024)
