ABD’nin “ticaret özgürlüğü” söylemi, Avrupa’daki engellere çarpıyor
ABD eski Başkanı Donald Trump’ın yeniden yükselişe geçen korumacı ekonomi politikaları, 2025 tarihli “National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers” adlı resmi raporla küresel ticaret sahnesine geri döndü. Almanya’nın önde gelen ekonomi dergilerinden Focos’un detaylarıyla analiz ettiği bu kapsamlı 380 sayfalık rapor, özellikle Avrupa Birliği (AB) ve Çin’e odaklanarak ABD’nin dış ticarette karşılaştığı “engelleri” sistematik biçimde sıralıyor. Rapora göre, bu engellerin kaldırılması, yalnızca Trump’ın değil, Amerikan endüstrisinin de öncelikli hedefi haline gelmiş durumda.
Trump’ın 1987’den beri değişmeyen ticaret vizyonu
Trump’ın dış ticaret yaklaşımı bir tesadüf değil. Korumacı ekonomi anlayışı, onun 1987’de yayımlanan The Art of the Deal kitabında net bir şekilde yer alıyor. Daha 1988 yılında Oprah Winfrey’e verdiği röportajda Japonya’yı hedef alarak, ABD piyasasına sınırsız ürün sokan ama kendi pazarını dışa kapatan bir ülke örneği vermişti. Ona göre ABD, diğer ülkelerin koyduğu görünmez engeller yüzünden sürekli kaybeden taraf oluyordu.
Bu düşünce, Trump’ın başkanlık döneminde resmi politikalara dönüştü. 2025 raporu da bu doğrultuda, ABD’nin dünya genelinde karşılaştığı tarife dışı engelleri belgeleyerek, Amerikan kamuoyuna ve müttefiklere “ticaret savaşı”nın gerekçelerini sunmayı amaçlıyor.
AB hedef tahtasında: Zorluk çıkaran şeffaf olmayan kurallar
Raporda AB ile ilgili bölüm 34 sayfa tutuyor. Başlangıçta, ABD ile AB arasındaki ticaret ve yatırım hacminin büyüklüğü övülse de hemen ardından Avrupa’nın “uygulamadaki birliksizlik” eleştirisi geliyor. ABD’li yetkililere göre, AB ülkelerinde her bir üyenin kendi gümrük idaresine sahip olması, ABD ürünleri için karmaşa ve ek maliyetler doğuruyor. Bu da, serbest ticaretin temel ilkelerine aykırı bir durum olarak sunuluyor.
Örneğin, 2010 yılında varılan bir anlaşmaya rağmen, İtalya’nın 2004’e kadar geriye dönük olarak Amerikan muzlarına vergi uygulamaya kalkması, Trump yönetimi tarafından “AB’nin sistemsizliği”nin bir simgesi olarak raporda yer buluyor. Her ne kadar İtalya’nın Yüksek Mahkemesi bu kararı yasa dışı bulmuş olsa da uygulamada değişen bir şey olmadığı belirtiliyor.
Şarap, etiket ve muz: ABD markaları Avrupa’ya giremiyor
Raporda yer verilen örneklerden biri, Avrupa’daki şarap düzenlemeleri. 2024 yılında ABD’den AB’ye 170 milyon dolarlık şarap ihracatı yapılmasına rağmen, bu rakamın daha da artabileceği belirtiliyor. Ancak AB, “Tawny”, “Ruby” ya da “Chateau” gibi terimlerin yalnızca belirli kökenlere ait olabileceğini söyleyerek, bu ifadeleri ürün isimlerinde kullanan ABD’li üreticilere izin vermiyor. Bu durum, ABD’li şarap üreticilerinin markalaşma süreçlerine doğrudan müdahale olarak değerlendiriliyor.
Benzer şekilde, sağlık ve güvenlik gerekçeleriyle getirilen AB standartlarının, bilimsel temele dayanmadığı ve aslında Amerikan ürünlerini dışarıda tutmak için kullanıldığı da raporda dile getiriliyor. ABD’ye göre bu tür önlemler, “bilimsel olmayan ve abartılı” nitelikte.
ABD’den AB’ye: “Ticaret serbestliği için reform yapın”
Raporda ilginç bir şekilde, ticaret kısıtlamalarının finansal etkilerinin ölçümünde bazı değerlendirmelerin “belirsiz” olduğunun da altı çiziliyor. Bu da ABD tarafının, bazı veriler konusunda tartışmaya açık olduğunu ve müzakereye zemin bıraktığını gösteriyor. Trump yönetiminin müzakereci yönünü öne çıkaran bu yaklaşım, klasik diplomasiyle değil ama ticaret baskısıyla yürütülen bir pazarlık stratejisinin izlerini taşıyor.
Özetle, Focos’un analizine göre, ABD’nin 2025 Ticaret Engelleri Raporu, sadece Trump’ın kişisel takıntılarının değil, Amerikan devlet politikasının da bir yansıması. Avrupa ise bu raporla, kendi içindeki yapısal sorunlarla yüzleşmeye zorlanıyor. Bu süreç, önümüzdeki aylarda daha da kızışacak bir transatlantik ticaret tartışmasının habercisi olabilir.
Kaynakça:
• “2025 National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers”, Office of the United States Trade Representative.
• Focos Magazin, “Umfassender Report: Wer Trumps Zoll-Taktik wirklich verstehen will, muss diesen Bericht lesen”.
• Trump, D. (1987). The Art of the Deal.
• Oprah Winfrey Interview Archive (1988).
