Stres, kişinin algıladığı her hangi bir tehdit ile fiziksel ve duygusal olarak başa çıkamaması nedeniyle oluşan ve günlük hayatını genellikle olumsuz etkileyen gerilimli bir süreçtir. Stres kişinin sağlığını etkilemekle kalmamakta, aynı zamanda sosyal hayattan iş hayatına kişinin yaşam kalitesini de etkilemektedir.
Stresin pek çok kaynağı vardır. İçinde bulunduğumuz çevre, vücudumuz, düşüncelerimiz, hatta dünyaya nasıl baktığımız da stres faktörü olabilir.
Üç farklı stres türü vardır.
Akut stres: Günlük hayatın gerginlikleri nedeniyle ortaya çıkar. Çoğu kez çözüme ulaştırılması gereken hoş olmayan durumlar söz konusudur. Bunlar rastlantısal ve geçici durumlar olduğundan, bu tip stresle genellikle başa çıkılır.
Kronik stres: Akut stres geçici olmakla beraber, kronik stres uzun sürelidir. Kronik strese maruz kalan kişi stres yaratan durumdan kurtulmak üzere bir çıkış yolu bulamaz. İşsizlik, kötü iş koşulları, mutsuz aile ortamı, yaşlı ve hasta bir akrabanın bakımı vb. kronik stresin nedenleri arasında sayılabilir. Nedeni ne olursa olsun kronik stres haftalar, aylar boyunca kurbanlarını yıpratır. Kronik stresin en kötü yanı insanların ona alışmasıdır. Kronik stres insanı aptallaştırıyor.
Travmatik stres: Tecavüz, kaza, doğal afetler ve ya büyük felaketler sonucu ortaya çıkan strestir. Savaşa katılmış askerler veya toplama kamplarında sağ kalanlar arsında bu stres türü görülür. Travmaya neden olan olay veya durumlar yıllar sonrada hafızada canlı kalır. Bu durumdaki kişide travma sonrası stres bozukluğu teşhis edilebilir.
Ayrıca stresi İyi stres, Kötü stres olarak ta ayırabiliriz.
Stresin fizyolojik ve psikolojik birçok olumsuz etkisi vardır. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak ve stresi faydaya dönüştürmek tabiiki kolay değildir. Ancak bu durumdan kurtulmak için stresi nasıl faydaya dönüştüreceğimizi bilmemiz gerekir.
Stresi yönetebilmenin temel yolu stresimizle barışmamızdır. Stresin bizi değil bizim stresi yönetebilmemiz hem fizyolojimiz hem de psikolojimiz açısından önemlidir.
Stres tümden berbat bir durum değildir. Yaşamımızın sağlıklı ve gerekli bir parçasıdır da. Stres; Noradrenalin ve başka hormonların salınımını tetikler. Bu hormonlar yeni anılar oluşturmamız konusunda kilit rol oynarlar. Noradrenalin mizaçsal özelliklerimizin gelişmesinde belirleyicidir. Baş etmede güçlük çektiğimiz problemlere cesaretle ve yaratıcılıkla yaklaşmamızın, hatta bu noktada yeni çağrışım bağları kurmamızın ana sebebidir.
Akut stres döneminde bağışıklık sisteminin aktive olduğu bulgulanmıştır. Kaliforniya üniversitesinin yaptığı çalışmaya göre stresin yaşlanma karşıtı etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Yine Kaliforniya üniversitesinin yaptığı araştırmaya göre “iyi stres ”in(İyi stres; kronikleşmeyen ve sürekli endişe haline neden olmayan düşük dozlu strestir.) dikkati ve zihinsel performansı artırdığını; hafızayı güçlendirdiği de gözlemlenmiştir.
İyi stres; beyin içinde yer alan nöronlar arasındaki bağlantıları güçlendirerek üretkenliği ve yaratıcılığı artırıyor. Stresi daha güçlü olmak için de kullanabilirsiniz. İyi stres; bir hedefe ulaşmaya çalışırken önemli derecede motivasyon(isteklendirme) sağlamaktadır.
Stresi önünüzde geçilmesi imkânsız bir engel gibi görmek yerine üstesinden gelmenizi bekleyen bir meydan okuma olarak görmeniz gerekiyor. Stresi yaşamımızda eğlenceye dönüştürün.
Stresin insanı sorunun merkezine odaklayarak çözüm karalılığını ortaya koyabilmesini sağlayan bir etkisi de vardır. Stres olağan üstü koşullarda tetikte olmayı ve ani karar verebilmeyi borçlu olduğumuz psikolojik bir durumdur. Stres anında yapılması gereken en temel şey ne olursa olsun pozitif düşünerek kararların olumlu sonuç vermesini sağlamaktır.
Kötü stres; Yaşamımızı zorlaştıran, sağlığımızı bozan düzeydeki strestir. Kötü stres karar verme anında bünyeyi olumsuz etkiliyor. Kaygı, beyinde problem çözme, duyguları kontrol etme gibi önemli bölgeyi etkiliyor. Bu yüzden biraz yavaşlayıp, durumu sonuçlarıyla birlikte iyice göz önüne alıp karar vermek için bu süreci biraz uzatıp gerçekten ne istediğimizi düşündükten sonra karar vermeliyiz.
Kontrol edemediğiniz durumlarla karşılaştığınız zaman durumu kabullenmeyi öğrenin. Böyle durumlarda agresifleşmek yerine kendine güvenmek, kızgın, savunmacı veya pasif olmak yerine durumu kabullenip pozitif olmayı seçmek gerekir.
Hobilere zaman ayırmak, kendinizi kontrol edebilmek, Gevşeme tekniklerini öğrenmek, Yogayı denemek, zamanı daha verimli yönetmek, sınırlar koymak, kötü stres yaratacak durumlara hayır demek, sosyal destek almak, sevilen kişilerle yeterince zaman geçirmek stersi iyiye dönüştürecektir.
Kötü beslenme de kötü stresin nedeni olabilir. Bu nedenle sağlıklı bir beslenme düzenine geçmeye çalışın. Beslenmenizi düzeltirseniz strese daha az duyarlı olacaksınız. Bol su için. Su fizyolojik olarak iyi geldiği gibi psikolojinize de iyi gelecektir. Bol egzersiz yapın. Egzersiz yapma vücuda mutluluk hormonu(Serotonin) salgılar. Doğa yürüyüşlerine çıkın. Doğa yürüyüşünü haftada bir gün deneyiniz. Böylece stresi kontrolünüz altına alarak faydalı hale getirebilirsiniz.
- Ölü At Teorisi: Toplumsal Direnç, Statüko ve Değişim Karşıtlığı - 6 Mart 2025
- Telefon Dolandırıcılığına Sosyolojik Bir Bakış - 24 Şubat 2025
- Homo Sum; Humani Nihil a Me Alienum Puto: İnsan ve İnsanlık Üzerine Bir Düşünce - 9 Şubat 2025
