Hükümet, “iklim değişikliğiyle mücadele” iddiasıyla enerji ve maden şirketlerine yönelik büyük bir teşvik paketi hazırlıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz, sektörde uzun süren izin süreçlerini ortadan kaldıracak ve yetkileri tek bir kurumda toplayacak bir “süper izin” mekanizmasının devreye girdiğini açıkladı. Bu düzenlemenin, yatırım süreçlerini hızlandırarak maden ve enerji şirketlerine kolaylık sağlayacağı belirtilirken, aynı zamanda HIT-30 programı kapsamında bu şirketlere 30 milyar dolarlık destek sağlanacağı ifade ediliyor.
Bu düzenleme, enerji sektöründeki yatırımları hızlandırmayı hedeflerken, çevresel etkileri ve kamu yararını göz ardı edebileceği endişelerini beraberinde getiriyor. TBMM’de görüşülen yeni İklim Kanunu da şirketlerin “yeşil ekonomi” adı altında yeni teşvikler almasının önünü açacak düzenlemeler içeriyor.
Maden Şirketlerinden Talep Geldi, Süper İzin Verildi
İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Batal ve diğer sektör temsilcileri, geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile bir araya gelerek maden çıkarma süreçlerinde 27 ayrı kurumdan izin almanın büyük bir engel oluşturduğunu dile getirmişti. Sektör temsilcileri, bu izinlerin tek bir çatı altında toplanmasını talep ederken, sadece birkaç ay sonra “süper izin” uygulamasının hayata geçirilmesi, taleplerin hızla karşılandığını gösterdi.
EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz ise yaptığı açıklamada, bu sürecin yatırımcılar açısından büyük bir kolaylık sağlayacağını vurgulayarak, “Uzun izin süreçleri yatırımcıya zaman, maliyet ve emek kaybı yaşatıyor. Dünyada yatırımcıları teşvik etmek için en büyük desteklerden biri de bürokratik süreçlerin azaltılmasıdır” ifadelerini kullandı.
Ancak çevre örgütleri ve bağımsız uzmanlar, bu düzenlemenin doğa tahribatını hızlandırabileceği, çevresel denetimlerin zayıflayabileceği ve kamu yararı gözetilmeden yatırım süreçlerinin kolaylaştırılacağı yönünde eleştiriler yöneltiyor.
HIT-30 ile Şirketlere 30 Milyar Dolarlık Teşvik
Hükümetin enerji ve sanayi alanında büyük ölçekli yatırımları teşvik etmeyi amaçladığı HIT-30 programı, şirketlere 30 milyar dolarlık destek öngörüyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen program kapsamında, belirlenen altı sektörde faaliyet gösteren şirketlere vergi muafiyetleri, teşvikler ve doğrudan finansal destek sağlanacak.
Bu sektörler şunlar:
- Elektrikli araç üretimi
- Batarya teknolojileri
- Çip üretimi
- Güneş enerjisi yatırımları
- Rüzgar enerjisi projeleri
- Ar-Ge çalışmaları
HIT-30 kapsamında yer tahsisi, kurumlar vergisi indirimi, faiz ve kâr desteği, istihdam teşvikleri gibi destekler sunulacak. Programın, “yeşil ekonomi” adı altında özellikle büyük sermaye gruplarına yeni kaynak transferinin bir aracı olabileceği yönündeki eleştiriler dikkat çekiyor.
AKP’nin MKYK’sinde Enerji Şirketleri Temsil Ediliyor
Enerji sektörüne yönelik teşvikler sürerken, AKP’nin yeni Merkez Karar ve Yönetim Kurulu’nda (MKYK) enerji şirketleriyle doğrudan bağlantılı isimlerin yer alması, çıkar çatışması tartışmalarını beraberinde getiriyor. Türkiye’nin en büyük enerji yatırımlarına sahip Kalyon Holding’in varislerinden Hilal Kalyoncu ve 360 Enerji Şirketi’nin Yönetim Kurulu Başkanı Cihad Terzioğlu, AKP’nin MKYK’sine girdi.
Bu durum, hükümetin enerji politikalarının doğrudan sermaye gruplarıyla iç içe olduğunu ve karar alma süreçlerinde şirketlerin etkin rol oynadığını gösteriyor. Hükümetin “iklim mücadelesi” adı altında şirketlere sağladığı süper izin ve milyarlarca dolarlık teşviklerin, çevresel ve toplumsal etkileri açısından nasıl bir sonuç doğuracağı ise önümüzdeki süreçte daha net görülecek.
