Bilim insanları, Şili’nin Patagonya bölgesinde milyarlarca yıl önce bakteriler tarafından oluşturulan “canlı kayalar” keşfetti. Northeastern Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu kayaların, devasa bakteri biyofilmlerinin birikmesi ve kalsifiye olmasıyla oluşan stromatolitler olduğunu açıkladı. Bu yapılar, insanlıktan, primat atalarımızdan ve hatta çok hücreli yaşamın kendisinden bile daha eski bir geçmişe sahip.
Stromatolitler: Yaşamın En Eski İzleri
Stromatolitler, milyarlarca yıl önce bakterilerin biyofilmler oluşturması ve bu biyofilmlerin zamanla kalsiyum karbonat birikimiyle sertleşmesi sonucu meydana gelen yapılar. Bu “canlı kayalar”, Dünya’daki en eski yaşam formlarından biri olarak kabul ediliyor. Araştırmacılar, Patagonya’daki stromatolitlerin de benzer bir süreçle oluştuğunu ve bu bölgedeki bakterilerin binlerce yıldır bu yapıları şekillendirdiğini belirtiyor.
Northeastern Üniversitesi’nden biyolog ve biyokimyacı Verónica Godoy-Carter, bu bakterilerin genetik yapısını inceleyerek, yaşamın erken dönemlerine dair önemli ipuçları elde etmeyi hedefliyor. Godoy-Carter ve ekibi, 2018 yılında Patagonya’ya yaptıkları bir araştırma gezisinde, bu bölgedeki stromatolitlerden örnekler topladı ve burada yaşayan benzersiz bir bakteri türünü keşfetti.
Janthinobacterium: Renkli ve Dayanıklı Bir Bakteri
Araştırmacılar, Patagonya’daki stromatolitlerde bulunan bakterilerin, Janthinobacterium cinsine ait olduğunu tespit etti. Bu bakteri türü, toprak ve suda yaşayan ve mor renkli biyofilmler oluşturan bir mikroorganizma. Janthinobacterium, aynı zamanda ekstremofil bir bakteri olarak biliniyor, yani dondurucu soğuklara ve zorlu çevre koşullarına rağmen hayatta kalabiliyor.
Godoy-Carter, bu bakterilerin oluşturduğu biyofilmlerin son derece dayanıklı olduğunu belirterek, “Bu bakteriler, inanılmaz derecede güçlü çok hücreli topluluklar oluşturuyor. Bu tür yapılar, Dünya’daki ilk organize yaşam formları olarak kabul ediliyor” dedi.
Genom Sekanslama ve Gelecekteki Araştırmalar
Godoy-Carter ve ekibi, Janthinobacterium’un genetik yapısını sekanslayarak, bu bakterinin çevresel değişikliklere nasıl adapte olduğunu ve DNA hasarına karşı nasıl tepki verdiğini inceliyor. Bu çalışma, bakterilerin genetik mutasyonlarını ve bu mutasyonların evrimsel süreçteki rolünü anlamaya yardımcı olabilir.
Araştırmacılar, Janthinobacterium’un genetik kodunu çözdükten sonra, bu bakterinin belirli genlerini laboratuvar ortamında daha kolay çalışılabilecek diğer bakteri türlerine aktarmayı planlıyor. Bu sayede, bakterilerin biyofilm oluşturma mekanizmaları ve çevresel stres faktörlerine karşı gösterdikleri direnç daha detaylı bir şekilde incelenebilecek.
Stromatolitlerin Bilimsel Önemi
Stromatolitler, sadece jeolojik yapılar değil, aynı zamanda Dünya’daki yaşamın kökenine dair önemli ipuçları sunuyor. Bu yapılar, milyarlarca yıl önce bakterilerin nasıl organize olduğunu ve gezegenimizin erken dönemlerinde nasıl bir ekosistem oluşturduğunu anlamamıza yardımcı oluyor.
Godoy-Carter, “Bu bakteriler, Dünya’nın en eski sakinlerinden biri. Onların nasıl hayatta kaldığını ve nasıl bu kadar dayanıklı yapılar oluşturduğunu anlamak, yaşamın kökenine dair önemli bilgiler sağlayabilir” diye ekledi.
Yaşamın Sırları Patagonya’da Gizli
Patagonya’daki stromatolitler, bilim insanlarına Dünya’nın erken dönemlerindeki yaşam formları hakkında eşsiz bir pencere sunuyor. Janthinobacterium gibi bakterilerin genetik yapısının çözülmesi, yaşamın nasıl başladığına ve evrimleştiğine dair yeni bilgiler sağlayabilir. Bu keşif, sadece geçmişe değil, aynı zamanda gelecekteki biyolojik ve çevresel araştırmalara da ışık tutuyor.
Kaynak: Northeastern Üniversitesi / Europa Press
