İnsanlık Dünya’yı ne kadar değiştirdi? Yanıtları Kanada’da bir gölün dibinde

13 Temmuz 2023

Dünya’nın iklimi ve ekosistemi milyonlarca yıldır sürekli değişiyor. Ancak son birkaç yüzyılda, insan faaliyetleri gezegenimizi daha önce hiç olmadığı kadar hızlı ve derin bir şekilde etkiledi. Bu etkilerin bazıları gözle görülürken, bazıları ise ancak bilimsel araştırmalarla ortaya çıkabiliyor. Kanada’nın kuzeyindeki bir gölün dibinde yapılan son bir çalışma, insanlığın Dünya üzerindeki izlerini gözler önüne seriyor.

Kanada’nın Northwest Territories bölgesindeki Aklavik kasabasının yakınında bulunan Kusawa Gölü, yaklaşık 20 kilometre uzunluğunda ve 2 kilometre genişliğinde bir buzul gölüdür. Gölün suyu çok soğuk ve berraktır. Gölün dibinde ise binlerce yıllık tortular birikmiştir. Bu tortular, geçmişte yaşanan iklim değişiklikleri, volkanik patlamalar, yangınlar ve diğer doğal olaylar hakkında ipuçları taşırlar.

Bir grup Kanadalı ve Amerikalı araştırmacı, Kusawa Gölü’nün dibinden 8 metre uzunluğunda bir çekirdek örneği aldılar. Bu örnek, yaklaşık 17 bin yıl öncesine kadar uzanan tortuları içeriyordu. Araştırmacılar, bu tortulardaki kimyasal bileşimi, mikroorganizmaları, polenleri ve diğer kalıntıları analiz ettiler. Böylece gölün ve çevresinin geçmişte nasıl değiştiğini anlamaya çalıştılar.

Araştırmanın sonuçları, geçen yıl Nature Communications dergisinde yayınlandı. Buna göre, Kusawa Gölü’nün tarihi boyunca en büyük değişimler son 150 yılda meydana gelmiştir. Bu değişimlerin nedeni ise insan kaynaklı küresel ısınmadır.

Araştırmacılara göre, insan faaliyetleri nedeniyle atmosferdeki karbondioksit seviyesi artmış ve bu da Dünya’nın ısınmasına yol açmıştır. Bu ısınma, buzulların erimesine, deniz seviyesinin yükselmesine, yağış rejiminin değişmesine ve bitki örtüsünün dönüşmesine neden olmuştur. Bu süreçler, Kusawa Gölü’nün suyunun kimyasını, mikrobiyal yaşamını ve besin döngüsünü etkilemiştir.

Örneğin, araştırmacılar göldeki kalsiyum seviyesinin son 150 yılda iki katına çıktığını buldular. Bu kalsiyum artışının nedeni ise buzulların erimesidir. Buzullar eridikçe, kayaçlardan kalsiyum sızar ve akarsularla göle taşınır. Kalsiyum seviyesinin artması ise göldeki bazı mikroorganizmaların kabuklarını kalınlaştırır ve onların rekabet gücünü arttırır.

Araştırmacılar ayrıca göldeki karbon seviyesinin de son 150 yılda iki katına çıktığını tespit ettiler. Bu karbon artışının nedeni ise bitki örtüsündeki değişimdir. Küresel ısınma nedeniyle bölgedeki iğne yapraklı ormanlar gerilemiş ve yerini yaprak döken ağaçlara bırakmıştır. Yaprak döken ağaçlar daha fazla karbon salgılar ve bu karbon da göle ulaşır. Karbon seviyesinin artması ise göldeki bazı mikroorganizmaların kabuklarını inceltir ve onların rekabet gücünü azaltır.

Araştırmacılar, bu değişimlerin gölün ekolojik dengesini bozduğunu ve göldeki biyolojik çeşitliliği azalttığını söylüyorlar. Ayrıca, bu değişimlerin insan sağlığına da olumsuz etkileri olabileceğini belirtiyorlar. Örneğin, göldeki kalsiyum seviyesinin artması, göl suyunun sertleşmesine ve içme suyu kalitesinin düşmesine neden olabilir. Göldeki karbon seviyesinin artması ise göl suyunun asitliğini arttırabilir ve bazı zararlı bakteri ve virüslerin üremesine zemin hazırlayabilir.

Araştırmacılar, Kusawa Gölü’nün sadece bir örnek olduğunu ve Dünya’nın birçok yerinde benzer değişimlerin yaşandığını vurguluyorlar. Bu değişimlerin insanlığın geleceği için ciddi bir tehdit oluşturduğunu söylüyorlar. Bu nedenle, insan faaliyetlerinin iklim üzerindeki etkilerini azaltmak için acil önlemler alınması gerektiğini savunuyorlar.

NHY/ Nature, BBC Türkçe