Türkiye’de yıllardır tartışılan iÅŸkence ve kötü muamele iddiaları Ä°nsan Hakları DerneÄŸi’nin hak ihlalleri raporunda yeniden gündeme geldi. Ä°HD; 2021’de 5 bin 488 iÅŸkence ve kötü muamele vakası raporlandığını açıkladı.
DW’den Felat Bozarslan’ın haberine göre, Ä°nsan Hakları DerneÄŸi’nin 2021 yılında meydana gelen hak ihlallerinin deÄŸerlendirildiÄŸi raporda güvenlik güçlerinin yargısız infazı sonucu 16 kiÅŸinin yaÅŸamını yitirdiÄŸi belirtildi. Faili meçhul saldırılar sonucu 5 kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸine dikkat çekilen raporda, Türkiye içinde ve dışında yaÅŸanan silahlı çatışmalarda en az 69 güvenlik görevlisi, 275 militan ve 8 sivil olmak üzere 352 kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸi belirtildi. Rapora göre, cezaevlerinde ise hastalık, intihar ve ÅŸiddet gibi gerekçelerle 57 kiÅŸi yaÅŸamını yitirdi.
Erkekler 375 kadını öldürdü
Raporda, aynı dönemde 3’ü çocuk 12 kiÅŸinin “ırkçı saldırılar” sonucu öldürüldüğü, bu saldırılarda 60 kiÅŸinin yaralandığı belirtildi. YaÅŸam hakkının korunmasında öncelikle cezasızlıkla mücadele edilmesi gerektiÄŸi belirtilen raporda, yanı sıra güvenlik görevlilerinin silah kullanma yetkilerinin daraltılması ve cezasızlığa neden olan yasaların deÄŸiÅŸtirilmesinin gerekliliÄŸine vurgu yapıldı.
2021 yılında 375 kadının erkek şiddeti sonucu öldürüldüğüne dikkat çekilen raporda, 239 kadının şüpheli şekilde öldürüldüğü belirtildi. Rapora göre, 23 kadının intihar ettiği 2021 yılında 767 kadına ise fuhuş yaptırıldı.
Bir yılda 5 bin 488 işkence kötü muamele iddiası
Ä°HD’ye göre, 2021 yılında resmi ve resmi olmayan gözaltı yerlerinde, sokakta, cezaevlerinde iÅŸkence uygulamaları devam etti. Raporda, toplantı ve gösterilerde güvenlik kuvvetlerinin iÅŸkence düzeyine ulaÅŸan aşırı ve orantısız güç kullanımı yaygınlaÅŸtı. “Toplumun farklı kesimlerinde iktidarın kontrolünü ve baskısını arttırmak, dehÅŸet ve korku yaymak amacı ile iÅŸkence ve diÄŸer kötü muamele biçimlerinin uygulandığına” tanık olunduÄŸu belirtilen raporda ÅŸu ifadelere yer verildi:
“2021 yılında gözaltında iÅŸkence ve diÄŸer kötü muameleye uÄŸradığını iddia eden kiÅŸi sayısı 12’si çocuk olmak üzere 531 kiÅŸidir. Gözaltı yerleri dışında iÅŸkence ve kötü muameleye uÄŸradığını iddia eden kiÅŸi sayısı ise 25’i çocuk olmak üzere 704’tür. Bunun dışında cezaevlerinde iÅŸkence ve kötü muamele gördüğünü iddia edenlerin sayısı bin 414’tür. Köy korucuları tarafından iÅŸkence ve kötü muameleye uÄŸradığını iddia eden kiÅŸi sayısı 4’tür. Ãœlke genelindeki barışçıl toplantı ve gösteriler sırasında güvenlik güçleri tarafından toplantı ve gösteride bulunma hakkını kullanan kiÅŸilere yönelik aşırı ve orantısız güç kullanımının iÅŸkence ve diÄŸer kötü muamele düzeyine ulaÅŸtığına dair çok sayıda kanıt bulunmaktadır. 2021 yılında 409 toplantı ve gösteriye müdahale edilmiÅŸtir. Bu müdahalelerde kaba dayak ve kötü muameleye maruz kaldıklarını iddia eden kiÅŸi sayısı 2 bin 835’tir.”
“Cezaevlerindeki durum vahameti gösteriyor”
Rapordaki iÅŸkence iddialarını DW Türkçe’ye deÄŸerlendiren Ä°nsan Hakları DerneÄŸi Genel BaÅŸkanı Öztürk TürkdoÄŸan, Adalet Bakanlığı’nın verilerinin bile durumun ne kadar vahim olduÄŸunu gösterdiÄŸini ifade etti. Ä°ktidar her ne kadar “iÅŸkence yok” dese de bu konuda her yıl 800’den az olmamak üzere dava açıldığını vurgulayan TürkdoÄŸan, iÅŸkence konusundaki sorunun devam ettiÄŸini belirtti. Ä°ÅŸkence ve kötü muameleye iliÅŸkin cezaevlerindeki durumun vahameti gösterdiÄŸine dikkat çeken TürkdoÄŸan, “çıplak arama ve kelepçeli arama uygulamalarının” da devam ettiÄŸini aktardı:
“Hapishanelerdeki uygulamalar aslında durumun ne kadar vahim olduÄŸunu gösteriyor. Çıplak arama ile ilgili yönetmelik deÄŸiÅŸtirildi. Ä°smini deÄŸiÅŸtirdiler ve ince arama diyorlar. Bu insan onuruna aykırı bir uygulamadır. Yani çıplak aramanın kendisi insan onuruna aykırıdır. Ä°nsanlar buna direndiÄŸi için zaten dayak yiyorlar ve iÅŸkence görüyorlar. Hapishanelerde şüpheli ölümlerin birçoÄŸu iÅŸkence baslığı altında ele alınması gereken ölümlerdir. Adalet Bakanlığı istatistiklerine bakın, sadece 2001 yılında 866 kiÅŸiye dava açılmış. Toplam soruÅŸturmaya uÄŸrayan insan sayısı 2 bin 190 kiÅŸi. Ä°HD’nin tespit edebildiÄŸi verilerden daha yüksek sayılardan bahsediyoruz. Ä°ktidar, kendi resmi rakamlarına baktığında aslında durumun ne kadar vahim olduÄŸunu anlaması gerekir.”
İHD raporunda cezasızlığın hâlâ işkence ile mücadelede en önemli engel olduğu, cezasızlık olgusunun işkence yapılmasını mümkün kılan en temel unsurlardan biri olarak durduğu ifade edildi.
Cezaevlerinde 326 binden fazla kiÅŸi var
Raporda, AKP iktidara geldiğinde Türkiye cezaevlerinde 59 bin 429 mahpus bulunduğu, 31 Ağustos 2022 itibariyle ise 399 ceza infaz kurumunda 326 bin 243 tutuklu ve hükümlünün yattığı ifade edildi.
Türkiye’deki cezaevleri kapasitesinin 288 bin 798 kiÅŸi olduÄŸuna dikkat çeken Ä°HD, kapasite fazlasının cezaevlerinin fiziksel koÅŸullarının daha da kötüleÅŸmesine ve hak mahrumiyetlerinde ciddi bir artışın devam ettiÄŸini gösterdiÄŸini belirtti. Raporda, cezaevlerinde çeÅŸitli gerekçelerle siyasi tutukluların ÅŸiddete maruz kalmaları, her türden keyfi muamele ve keyfi disiplin cezaları, hücre cezaları, sürgün ve sevk uygulamalarının yakın tarihte görülmedik boyutlara ulaÅŸtığı belirtildi.
651’i ağır olmak üzere bin 517 hasta tutuklu var
Raporda, hapishanelerde 651’i ağır olmak üzere 1517 hasta tutuklu bulunduÄŸu da vurgulandı. Bu sayının giderek arttığına dikkat çeken Ä°HD, hasta tutukluların saÄŸlık hizmetine eriÅŸiminde önemli sorunlar olduÄŸunu belirtti.
7 bin 704 kiÅŸiye “yürüyüş” davası
Raporda, 2021 yılında bazı illerde 24 kez sokaÄŸa çıkma yasağı ilan edildiÄŸi, 7 bin 704 kiÅŸiye de “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü’ne muhalefet” ettikleri gerekçesiyle dava açıldığı kaydedildi. Güvenlik güçlerinin 409 toplantı ve gösteri yürüyüşüne müdahale ettiÄŸine dikkat çekilen raporda, çok sayıda etkinliÄŸin yasaklandığı, haber ajanslarına ait 489 internet sitesinin de eriÅŸime engellendiÄŸi belirtildi.
“Güvenlikçi politikaları” eleÅŸtirdi
Türkiye’nin 2015 yılından beri “aşırı güvenlikçi politikaların” uygulandığı bir döneme girdiÄŸini ifade eden Ä°HD Genel BaÅŸkanı Öztürk TürkdoÄŸan, “Valilere o kadar geniÅŸ yetkilere verildi ki toplantı ve gösteri yasaklamaları bunun çok tipik bir örneÄŸi. Yani ÅŸu anda valilere tanınan yetki sanki bir olaÄŸanüstü hal varmış gibi. Bu da aslında çok önemli bir hak olan toplanma ve gösteri hakkının ne kadar kısıtlandığını gösteriyor” dedi.
Ä°HD Genel BaÅŸkanı Öztürk TürkdoÄŸan, sayısal verilere bakıldığında geçen yıllara göre rakamların azaldığını, ancak gerçeÄŸin bunun tam tersi olduÄŸu görüşünde. TürkdoÄŸan’a göre, baskı rejimi nedeniyle insanlar kendilerine otosansür uyguluyor. Ä°nsanların korktukları için sosyal paylaşım yapmadıklarını veya gösterilere katılmadıklarını ifade eden TürkdoÄŸan bunun etkisiyle bazı rakamlarda düşüş olduÄŸunu, ama hak ihlalleri ile ilgili eÄŸilimde hiçbir deÄŸiÅŸiklik olmadığını belirtti:
“Ä°ktidarın yaklaşımındaki güvenlikçi anlayış aynen devam ediyor. Bunun örneÄŸi hapishanelerdeki insan sayısının artmasıdır. Hapishanelerden gelen ihlal sayılarında artış var, ölüm sayılarında artış var. Oraya baktığınızda durumun aslında iyi olmadığını görürsünüz. Reform söylemine raÄŸmen, insan hakları eylem planına raÄŸmen gidiÅŸatta bir düzelme söz konusu deÄŸil. O nedenle iktidarın çok ciddi manada konuya eÄŸilmesi gerekiyor. Bunun içinde bir siyasi irade deÄŸiÅŸikliÄŸi gerekiyor. Yani mevcut siyasi iktidarın meselelere bakışında köklü bir deÄŸiÅŸiklik gerekiyor.”
- Bilim İnsanları, Bazı Kişilerin Neden Covid Olmadığını Buldu - 21 Haziran 2024
- Tüketicinin İyimserliği Azalıyor - 21 Haziran 2024
- AkÅŸener, ErdoÄŸan’dan Ne Ä°stedi? - 7 Haziran 2024