1992 yılından beri dünya genelinde bin 400’den fazla gazeteci öldürüldü. Lahey’de bugün hayata geçirilen bir proje ile birçok cinayetin aydınlatılmadığına, faillerin cezasız kaldığına dikkat çekilmesi hedefleniyor.
Lahey’de bugünden itibaren altı ay boyunca dünya genelinde farklı ülkelerde iÅŸlenen gazeteci cinayetleri masaya yatırılacak. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (RSF), Free Press Unlimited (FPU) ve Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) hayata geçirdiÄŸi proje ile dünya genelinde iÅŸlenen gazeteci cinayetlerinin çoÄŸunun aydınlatılmaması, faillerin cezasız kalmasına dikkat çekilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda 6 ay boyunca çalışacak olan halk mahkemesinde cinayetlere iliÅŸkin tanıklar dinlenecek. Son duruÅŸma 3 Mayıs Basın Özgürlüğü Günü’nde yapılacak.
Ele alınacak cinayetlerden birisi Meksika’dan: Miguel Angel Lopez Velasco cinayeti. 2011 yılında öldürülen gazeteci Miguel Angel Lopez Velasco , Meksika’daki yerel Notiver gazetesindeki son yazısında, siyasetçilerin akraba kayırmacılığını ve içme sularındaki kirliliÄŸi eleÅŸtirmiÅŸti. 55 yaşındaki gazeteci, yetkili makamların soruna çözüm bulma sözünü verdiÄŸini hatırlatarak, “EÄŸer yapmazlarsa o zaman buradan yine onlara hatırlatırız” dedi. Ve birkaç saat sonra ise “Milo Vela” lakaplı gazeteci Lopez Velasco öldürüldü.
Tarihler 20 Haziran 2011’i gösteriyordu. Katiller gazetecinin evine makineli tüfeklerle 400’den fazla mermi yaÄŸdırdı. Saldırıda sadece gazeteciyi deÄŸil eÅŸi Agustina ve en küçük oÄŸlu Misael’i de öldürdü.
Sadece birkaç sokak ötedeki karakoldan olay yerine tek bir polis aracı bile gönderilmedi. 10 yıl sonra soruşturmada ilerleme sağlanabilmiş değil. Saldırıdan sonra gazetecinin iki çocuğu yurt dışına çıktı.
“Failler çoÄŸu zaman cezasız kalıyor”
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Meksika’dan Balbina Flores, “Bu olayların yüzde 90’dan fazlasında failler ceza almadan kurtulacaklarından yola çıkıyor” diyor. Sembolik dahi olsa tek bir gazeteci saldırısının bile Lahey’deki halk mahkemesinin önüne gitmesinin önemli olduÄŸunu belirtiyor.
Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nden Balbino Flores, Lopez Velasco’nun ölümünün bir uyarı olduÄŸu görüşünde. Lopez Velasco’nun ardından Veracruz’da baÅŸka gazetelerin de öldürüldüğünü hatırlatıyor. Bu gazeteciler arasında Yolanda Ordaz da vardı. Ordaz ölümünden önce yaptığı haberlerde Lopez Velasco’nun ölümüyle ilgili soruÅŸturmanın ilerlememesini eleÅŸtirmiÅŸti. Aynı ÅŸekilde saygın haftalık gazetelerden Proceso’nun muhabiri Regina Martinez de. O da öldürülen gazeteciler arasında.
Meksika’nın gazeteciler için en tehlikeli eyaletiydi Â
Veracruz Eyaleti’nin o dönemde valisi Javier Duarte’ydi. 2010-2016 yılları arasında görev yaptı. Ve görev süresi içinde Veracruz’da 17 medya çalışanı öldürüldü, üçü ise kayboldu. Veracruz o dönemde Meksika’nın gazeteciler için en tehlikeli eyaletiydi.
Duarte’nin kontrolündeki savcılar Lopez Velasco’nun ölümünü uyuÅŸturucu baronu El Naca ile “sorun yaÅŸadığı” ÅŸeklinde deÄŸerlendirdi. Ve kısa bir süre sonra da dosyası rafa kaldırdı. Vali Duarte ilerleyen yıllarda yolsuzluktan dokuz yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Ä°nsan hakları savunucularının baskıları sonucunda Meksika Kongresi 2012 yılında tehlikedeki gazeteci ve aktivistlerin korunmasını öngören bir yasayı kabul etti. O dönemden bu yana da Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Meksika bürosunun verdiÄŸi bilgiye göre 500’ü gazeteci bin 500 Meksikalı bu yasadan yararlandı.
Ancak gazetecilerin korunması mekanizması hem bürokrasiyi beraberinde getiriyor hem de yavaÅŸ iÅŸliyor. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü Meksika’dan Balbino Flores, “Yasaya göre yetkili makamlar yardım çaÄŸrısından sonraki 12 saat içinde panik butonu ile yardım sunmak, düzenli polis devriyesi ya da polis koruması saÄŸlamak ya da çok uç örneklerde daha güvenli bir eve yerleÅŸtirmek gibi önlemleri hayata geçirmek zorunda. Uygulamada ise bunların uygulanması iki haftayı buluyor” diyor.
Meksika’da Aralık 2018’da Andres Manuel Lopez Obrador Devlet BaÅŸkanlığı görevini üstlendi. Ve göreve gelirken de güvenlik politikasında çok ciddi bir dönüşüm sözü verdi. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’ne göre ÅŸu ana dek yapılan deÄŸiÅŸiklikler yetersiz. Obrador göreve geldiÄŸinden beri 43 gazeteci ve 68 aktivist öldürüldü. KuruluÅŸ bu cinayetlerin bazıları iÅŸlenmeden önce kurbanın ölüm tehditleri aldığını hatırlatıyor. Bu yıl öldürülen yedi gazeteciden ikisinin ise korunma talebi için resmi baÅŸvuruda bulunduÄŸunu ve geç harekete geçildiÄŸini…
Koruma yasasında reform öngören, gazetecilerle iÅŸbirliÄŸi yapılarak hazırlanan deÄŸiÅŸiklik Kongre’de rafa kalktı. Gerekçe ise ilgili birimlerin bütçesinin artırılmaması. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü, “Bu konu siyasi öncelikler arasında deÄŸil” diyerek Lahey’de gazeteci cinayetlerinin gündeme geleceÄŸi projenin siyasi baskıyı artırmasını umut ediyor.
Basın meslek örgütlerinin hayata geçirdiÄŸi Lahey’deki mahkeme Meksika’nın yanı sıra Sri Lanka’dan Lasantha Wickrematunge ve Suriye’den Nebi El Åžerbaci cinayetlerini de görüşecek.
Bu mahkemeden bir karar çıkması mümkün olmayacak ama en azından bu ölümlerin daha görünür hale gelmesi ve böylece ilgili ülke hükümetlerine gazetecilerin gelecekte daha iyi korunması için baskı yapılması hedefleniyor.