Yorum

Barzani, ABD’nin Önerisini Neden Reddetti?

22 Ekim 2017

ABD, Dışişleri Bakanı Rex Tilerson, 23 Eylül 2017’de, (referandumdan 2 gün önce) IKBY’ne ayrıntılı bir öneri sundu. Kamuoyu bu mektubun içeriğinden ancak referandum sonrasında, ABD Dişişleri Bakanlığı’nın mektubu yayınlaması sayesinde haberdar oldu.

Barzani’nin bu mektubu “artık çok geç” diyerek reddettiğini okumuştuk.

ABD Dişişleri Bakanlığı alışık olduğumuz gelenekleri dışında bu mektubu hemen kamuoyuna yayınlayarak, “biz müttefikimize ihanet etmedik, onlar bizi reddetti” mi demek istedi?
Şimdi Bağdat hükümeti elini güçlendirmiş olarak ve alay edercesine sadece IKBY’nin “teslim olması” halinde Hewler’le diyaloğ yapabileceklerini söylüyor.

IKYB, Altun Köprü’ye kadar gelmiş olan Haşdi Şabi güçlerinin, saldırıları karşısında ABD ve koalisyon güçlerinin gözetiminde “ateşkes” görüşmelerine hazır olduğunu açıkladı.

Bir çok yerde Kürt diasporası ABD elçilikerine yürüyüşler yaparak duruma seyirci kalmamasını talep ediyorlar.

Peki IKBY. ABD’nin teklif mektubunu neden reddetti?

Mektupta neler yer alıyordu?

Referandumu desteklemiş olanlar mektuptaki önerilere rağmen “hayır biz her şeye hazırlıklıyız, her bedeli ödemeye hazırız, bu öneriler kabul edilemez” diyebiliyorlar mı?

ABD’yi “emperyalist bir güç” diyerek hiçbir söylediğini dinlememek de mümkün… Acaba bu anlayışla mı öneriler reddedildi?

Rex Tillerson’un hemen her konuda öneriler içeren ve en fazla bir yıl içinde çözüm sağlanması için ABD’nin garantör olunacağının vaad edildiği bu mektubu incelemekte fayda var.

Bugünkü durumun tahlili için açıklayıcı olacağını düşünüyorum.

“3 Eylül 2017 tarihli mektubun tam metni şöyle:

“Sayın Başkan Mesud Barzani,
Bu mektubu, size ve Kürdistan Bölgesi halkına duyduğumuz derin saygıyı ifade etmek için ABD adına kaleme alıyorum. On yıllar boyu birlikte tarihi bir ilişki geliştirdik ve bu ilişkinin önümüzdeki on yıllar boyu güçlenerek devam etmesini istiyoruz, buna kararlıyız. Özellikle son üç yılda, güçlü ortaklığımız ve sizin Irak güvenlik güçleriyle tam işbirliği yapmak yönündeki cesur kararlarınız IŞİD’e karşı akıntıyı tersine çevirdi. Teröre karşı ortak mücadelemizde peşmergeye saygı duyuyoruz ve fedakârlıklarını hiç unutmayacağız.

Şu an önümüzde Kürdistan Bölgesi’nin geleceği üzerine 25 Eylül’de düzenlenmesi planlanan referandum meselesi var. Kaygılarımızı dile getirdik. Bu kaygılar, Havice’de beklenen operasyon dahil IŞİD’e karşı devam eden mücadele, belirsiz bölgesel ortam ve IŞİD’in hiçbir zaman dönmemesini garanti etmek için kurtarılan bölgelere istikrar getirmeye yoğun bir biçimde odaklanma ihtiyacını içeriyor. Bu bağlamda sizden, amaçlarınıza ulaşmanıza ve IŞİD’e karşı bu elzem savaşın ardından istikrar ile barışı garanti etmeye daha iyi bir şekilde yardımcı olacağına inandığımız bir alternatifi kabul etmenizi rica ediyoruz.

Bu alternatif öneri, Başbakan Abadi liderliğindeki merkezi Irak hükümetiyle yeni ve hızlandırılmış müzakereler için bir çerçeve çiziyor. Bu hızlandırılmış müzakere çerçevesi açık uçlu bir gündem içeriyor ve yenilenme ihtimaliyle birlikte, bir yıldan uzun sürmemesi öngörülüyor. Amacı, Bağdat ile Erbil arasında öne çıkan bütün meseleleri çözüme kavuşturmak ve ikisi arasındaki ilişkinin gelecekteki doğasını belirlemek. Aynı zamanda, sizin acil mali güvenlik ihtiyaçlarınızı da ele almaya çalışacağız.

Sayın Başkan, son 10 yıla dair hayal kırıklığınızı ve Irak’taki Kürt halkının 1921’den bu yana maruz bırakıldığı tarihsel yanlışları sahiden anlıyoruz. Bu kadim topraklardaki bütün ırkların, mezheplerin ve etnisitelerin ihtiyaç ve zorunluluklarına karşılık verebilen, üzerinde uzlaşılmış bir yol bulunmasının hayati bir ihtiyaç olduğunu kabul ediyoruz.

Bu, bölgenizin istikrarı ve sizin kendi ulusal güvenlik çıkarlarınız için hayati önem taşıyor. Tüm bu sebeplerden ötürü, Başkan Trump’ın yönetminde ABD’nin politikası, size ve merkezi hükümete bu sorunları çözmenizde yardım etmek için elimizden geleni yapmak ve bu yeni müzakere çerçevesini tam ağırlığımız ve yetkimizle desteklemek yönündedir.

Dahası, bu sürece desteğimizi ilerletmek için en kısa süre içinde BM Güvenlik Konseyi tasdiki alınmasına, BM’nin ve İngiltere ile Fransa gibi kritik ortaklarımızın tam katılımını sağlamaya yardım etmeye de hazırız. Bu, ciddi sonuçları olacağına ve hatta, aksine, sizin amaçlarınızı gerileteceğine inandığımız referanduma bir alternatif olarak kabul etmenizi rica ettiğimiz, nadir bulunacak türden bir fırsat.
Kürt halkının tarihi göz önünde bulundurulduğunda, bu önerilen diyaloğu bir son şans olarak gördüğünüzün farkındayız. Fakat özellikle de sizin IŞİD’e karşı tarihi zaferlerinizin, Irak güvenlik güçleri ile peşmerge arasındaki görülmemiş işbirliğinin ve güçlü uluslararası desteğin ardından bunun kullanılması gereken bir şans olduğuna inanıyoruz.

Elbette bu sürecin sonunda görüşmeler karşılıklı olarak kabul edilebilir bir sonuca ulaşmaz veya Bağdat’tan iyi niyet gelmemesi nedeniyle başarısız olursa, referandum düzenleme ihtiyacınızı tanıyacağız. Planlanan referandumu ertelemeye bir alternatif olacak bu ciddi diyalog çerçevesine yardım etmemiz karşılığında, sizin şu konulara bağlılığınızı talep ediyoruz:
Öncelikle, Kürdistan Bölgesi ile Irak hükümeti arasındaki ilişkinin geleceği konusunda bir uzlaşmaya ve ortak anlaşmaya varmanın temeli, Bağdat’la müzakere olacak. Bunun gerçekten işleyen bir federalizm mi, bir tür konfederasyon formülü mü, yoksa bağımsızlık mı olacağı meselesinde barışçıl müzakere yoluyla karar verilmeli.
İkincisi, Kürdistan Bölgesi ve Peşmerge IŞİD karşıtı Uluslararası Koalisyon’da kilit ortaklarımız olmaya devam edecek; siz Irak güvenlik güçleriyle tarihi işbirliğini sürdürürken, peşmerge de gerekli koalisyon desteğini alacak. ABD, Ortak Güvenlik Mekanizmaları’nı özellikle de Sincar (Şengal) gibi IŞİD’den sonra istikrarsız olan bölgelerde destekleme çabalarını artıracak. Bu hassas bölgelerde istikrar sağlamak için ortak çalışmak zorundayız.
Üçüncüsü, Irak Kürdistan Bölgesi’nin sınırları, anayasanın 140’ıncı maddeyle uyumlu biçimde Bağdat’la müzakere yoluyla belirlenecek. ABD, bu sorunların hızlandırılmış bir süreçle, belirlenmiş bir takvim dahilinde çözülmesine BM ile birlikte ve Irak hükümetinin işbirliğinde yardım edecek.
Dördüncüsü, sizin, 2018’deki genel seçimlere katılım da dahil Başbakan Abadi liderliğindeki mevcut Irak hükümetiyle işbirliği çabalarınızı sürdürmenizi, bu seçimlerin ardından hükümet kurulurken olumlu bir nüfuz kullanmanızı bekliyoruz. Sizin devlet adamlığınız ve liderliğiniz, IŞİD sonrası bu dönemde bütün bölge için hayati önem taşıyacaktır.

Müzakere çerçevesine paralel olarak, şu meselelerin bir yıl içinde çözülmesini destekleyeceğiz ve buna yardımcı olacağız:
Anlamlı iktidar ve gelir paylaşımı anlaşmalarının uygulanması.
140’ıncı maddenin hayata geçirilmesi.

Peşmerge, sivil havacılık, diplomatik temsil gibi konuların çözümlenmesi.
Bu mektubun ve sizin bu alternatifi kabul ederek alacağınız cesur kararın, IŞİD’e karşı ortak fedakârlıklarımızın ve zaferlerimizin ardından ABD, Kürdistan Bölgesi ve Irak hükümeti arasında tarihi bir fırsatın temellerini atacağına inanıyoruz. ABD, Başkan Donald Trump ve Bütün Ulusal Güvenlik ekibimiz adına, sizinle çalışmaktan onur duyuyoruz.

Saygılarımla Rex Tillerson.”