TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon ile tüketicilerin hissettiÄŸi enflasyon arasında uzlaÅŸmazlık
Türkiye’de, Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan resmi enflasyon verileri ile tüketicilerin hissettiÄŸi enflasyon arasındaki fark tartışma konusu haline geldi. 2023 yılı sonunda TÜİK, resmi enflasyonun yüzde 64.8 olduÄŸunu açıklarken, tüketicilerin hissettiÄŸi enflasyonun yüzde 96 olduÄŸunu belirtti. Bu durum, muhalefet partileri ve ekonomi uzmanları arasında resmi enflasyon verilerinin doÄŸru hesaplanmadığı ve gerçek enflasyonun daha yüksek olduÄŸu yönünde uzun süredir süregelen bir tartışmayı daha da alevlendirdi.
TÜİK’in yaptığı açıklamaya göre, resmi enflasyon (TÃœFE) her ay 81 il ve 228 ilçe kapsamında 565 bin fiyatın derlenmesiyle uluslararası standartlara göre ölçülüyor. Ancak tüketicilerin hissettiÄŸi enflasyon, anket yoluyla ölçülüyor. TÜİK’in Tüketici EÄŸilim Anketi kapsamında vatandaÅŸlara yöneltilen “Geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının yüzde kaç arttığını/azaldığını düşünüyorsunuz?” sorusu, hissedilen enflasyonun belirlenmesinde temel alınıyor.
TÜİK, açıklamasında “Tüketicinin enflasyon tahmini ile TÃœFE’nin farklılaÅŸması son derece doÄŸaldır. Algılanan enflasyon ile TÃœFE arasındaki oransal fark Avrupa BirliÄŸi ülkelerinde 5 ila 6 kata kadar çıkarken, ülkemizde bu farklılaÅŸmanın daha düşük olduÄŸunu” ifade etti.
2023 yılı için ölçülen ve hissedilen enflasyon farkının yüzde 31 puan olduğu belirtilirken, ekonomi haber sitesine göre tüketicilerin hissettiği enflasyon oranının yüzde 127 olduğu ve bu durumda farkın yüzde 62 puan olduğu ifade edildi.
Bu tartışma daha önce de gündeme gelmiÅŸ, CumhurbaÅŸkanlığı Ä°letiÅŸim BaÅŸkanlığı tarafından yayımlanan Dezenformasyon Bülteni’nde 2021 sonunda bu farkın yüzde 40 puan seviyesine ulaÅŸtığı belirtilmiÅŸti. Ancak, 2022 yılında enflasyon rekor kırarken, bu farkın yüzde 20 puan seviyesine düşmesi çeÅŸitli eleÅŸtirilere neden oldu.
TÜİK’in karşılaÅŸtırma yöntemi, sosyal medyada ve uzmanlar arasında eleÅŸtirilere yol açtı. UÄŸur Gürses, “Enflasyon gibi bir ölçümde yüzdelik oranların birbirine uzaklığı kat olarak ifade edilmez, puan farkı olarak ifade edilir. TÜİK gibi istatistik kurumu bunu böyle yaparsa istatistik öğrencilerine ne anlatılacak?” ÅŸeklinde eleÅŸtiride bulundu.
AB Komisyonu’nun paylaÅŸtığı verilere göre, Avrupa BirliÄŸi ve Euro bölgesinde de benzer bir durum gözlemleniyor. 2023’ün üçüncü çeyreÄŸinde AB’de ölçülen enflasyon yüzde 5,67 iken hissedilen enflasyon yüzde 17,58 olarak kaydedildi. Euro bölgesinde ise Ekim 2023’te ölçülen enflasyon yüzde 2,9 iken hissedilen enflasyon yüzde 15,6 oldu.
Avrupa Merkez Bankası’nın belirttiÄŸi nedenlere göre, fiyat artışlarının hafızamızda daha uzun süre kalması, sık yapılan alışveriÅŸlere daha fazla odaklanmamız gibi faktörler, ölçülen ve hissedilen enflasyon arasındaki farkı açıklıyor.
TÜİK’e yönelik eleÅŸtiriler devam ederken, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu AraÅŸtırma Merkezi (DÄ°SK-AR), hissedilen/algılanan enflasyon verilerinin tamamının açıklanmasını talep ederek, “TÜİK’in yapması gereken tıpkı baÅŸka ülkelerde olduÄŸu gibi hissedilen/algılanan ve beklenen enflasyon verisini düzenli olarak kamuoyuna açıklamaktır” ifadelerini kullandı.
- NHY/ Euronews
