Modern kölelik, köleliğin resmi olarak yasaklanmasından 200 yıl sonra bile, dünyada milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir insan hakları sorunu olmaya devam ediyor. Walk Free’nin 2023 Küresel Kölelik Endeksi’ne göre, dünya genelinde 50 milyondan fazla insan modern kölelik koşullarında yaşıyor. Türkiye, Avrupa ve Orta Asya bölgelerinde modern kölelik oranında birinci sırada, dünyada ise beşinci sırada yer alıyor.
Türkiye’nin Modern Kölelik Tablosu
Rapora göre, Türkiye’de yaklaşık 1,3 milyon kişi modern kölelik koşullarında çalışıyor. Bu durumun temel nedenleri arasında ekonomik eşitsizlik, göçmen işçilerin sömürülmesi, zorla çalıştırma vakalarının artışı ve cinsiyet eşitsizlikleri öne çıkıyor. Özellikle kadınlar ve kız çocukları, modern köleliğin en çok mağdur ettiği kesimler arasında yer alıyor. Cinsel sömürü, zorla evlendirme ve çocuk işçiliği gibi uygulamalar, mağdurların büyük bir kısmını oluşturuyor.
2018 yılında aynı endekste 48’inci sırada yer alan Türkiye’nin, birkaç yıl içinde zirveye tırmanması, ülkede ekonomik ve sosyal koşulların giderek kötüleştiğini gösteriyor.
Modern kölelik oranları Avrupa genelinde görece düşük olsa da, özellikle Türkiye gibi bazı ülkelerde göçmen işçilerin sömürüsü ve kayıt dışı çalışma oranlarının yüksekliği dikkat çekiyor. Avrupa Birliği’nin İnsan Ticareti Raporları, Türkiye’nin aynı zamanda insan ticareti rotaları üzerinde bir merkez olma durumunun da bu tabloyu derinleştirdiğini vurguluyor.
Dünya Genelinde Modern Kölelik
•Dünya genelinde 160 milyon çocuk tehlikeli koşullarda çalıştırılıyor.
•27 milyon insan zorla çalıştırma mağduru.
•Yaklaşık 25 milyon kişi, cinsel sömürü, zorla çalıştırma ve çocuk işçiliği gibi durumlar için satılıyor.
Modern kölelik mağdurları arasında kadınlar ve kız çocukları, en savunmasız gruplar olarak öne çıkıyor.
Türkiye’de Modern Köleliğe Yönelik Politikalar
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, “Sıfır Saat Sözleşmeleri, Mikro İşler ve Dijital Platform Çalışması” gibi yeni nesil çalışma modellerinin incelendiğini belirtti. Ancak bu yöntemler, işçilerin sosyal güvenlik ve emeklilik hakları konusunda endişe yaratıyor. Uzmanlar, bu tür çalışma biçimlerinin güvencesiz istihdamı artırarak modern kölelik riskini daha da yükseltebileceği konusunda uyarıyor.
Türkiye’de modern kölelikle mücadele, sadece yasal düzenlemelerle değil, aynı zamanda ekonomik eşitsizliklerin azaltılması, göçmen haklarının korunması ve çocuk işçiliği ile mücadele gibi geniş kapsamlı politikalarla mümkün olabilir. Avrupa ülkelerinin bu alandaki stratejileri ve BM’nin İnsan Hakları Beyannamesi, Türkiye için önemli bir rehber olabilir.
