Teknoloji Hisselerinde Kara Pazartesi: Çinli Deepseek Krizi ve Yapay Zeka Devrimi

27 Ocak 2025

Küresel teknoloji hisseleri, Çinli yapay zeka girişimi DeepSeek’in piyasaya sürdüğü yeni yapay zeka modelinin yarattığı şok dalgasıyla büyük bir satış baskısı altında kaldı. Pazartesi günü piyasa açılışı öncesi, ABD endeks vadeli kontratlarında S&P 500 endeksi yüzde 2,4, Nasdaq endeksi yüzde 4,2 ve Dow Jones endeksi yüzde 0,9 değer kaybetti. Özellikle yarı iletken ve teknoloji şirketlerinin hisselerinde yaşanan düşüşler, piyasaları derinden sarstı.

DeepSeek’in Yıkıcı Etkisi

Çin merkezli DeepSeek, piyasaya sürdüğü “DeepSeek-R1” adlı yapay zeka modeliyle, ABD’li rakiplerine kıyasla daha düşük maliyetle ve daha az çip kullanarak benzer performansı sunmayı başardı. Şirketin, yalnızca 2 bin Nvidia çipi ve yaklaşık 5,6 milyon dolarlık bir maliyetle geliştirdiği model, yapay zeka endüstrisinde dengeleri altüst etti.

DeepSeek-R1, Google ve OpenAI gibi rakiplerine göre daha kısa sürede ve daha az kaynakla geliştirilmesiyle dikkat çekti. Uygulama mağazalarında, ABD merkezli ChatGPT’yi geride bırakarak en çok indirilen yapay zeka uygulaması haline geldi. Bu durum, yapay zeka ve yarı iletken sektöründe büyük bir belirsizliğe neden oldu.

Yarı İletken Sektöründe Deprem

DeepSeek’in daha az çiple yapay zeka eğitme konusunda verim alması, yarı iletken sektöründeki talep dengesini bozabileceği endişelerini artırdı. Piyasa öncesi işlemlerde, ABD’li çip devi Nvidia’nın hisseleri yüzde 11,4, Tayvanlı TSMC’nin hisseleri yüzde 10’un üzerinde değer kaybetti. AMD, Qualcomm ve Micron Technology gibi diğer yarı iletken şirketlerinin hisseleri de benzer düşüşler yaşadı.

Avrupa borsalarında da satış baskısı hakim oldu. Hollanda merkezli çip makineleri üreticisi ASML’nin hisseleri yüzde 10 gerilerken, teknoloji devleri Microsoft, Amazon ve Meta’nın hisseleri de yüzde 4-6 aralığında değer kaybetti.

ABD’nin Teknolojik Üstünlüğü Tehlikede Mi?

DeepSeek’in başarısı, ABD’nin yapay zeka ve yarı iletken alanındaki teknolojik üstünlüğünü sorgulatır hale getirdi. Analistler, ABD hükümetinin Çin’e yönelik çip kısıtlamalarının, DeepSeek’i daha verimli çözümler geliştirmeye zorladığını ve bu durumun Çin’in yapay zeka alanında ciddi bir oyuncu haline gelmesine yol açabileceğini belirtti.

ABD’nin korumacı politikaları, özellikle Donald Trump döneminde güçlenmişti. Biden yönetimi de Aralık 2023’te, 24 tip çip üretim donanımı ve yarı iletken geliştirmede kullanılan yazılımlara ihracat kısıtlaması getirmişti. Ancak DeepSeek’in başarısı, bu kısıtlamaların etkisini sorgulatır hale getirdi.

Dolar ve Küresel Ekonomi Üzerindeki Etkiler

Deutsche Bank forex analisti George Saravelos, DeepSeek’in yeni yapay zeka modelinin büyük ve yıkıcı bir teknolojik atılım olduğunu kanıtlaması halinde, doların değer kaybedebileceğini öngördü. Saravelos, “Teknolojinin yayılması daha küresel olursa ve ABD’ye özgü bir teknolojik avantajı azaltırsa, etkinin marjinal bir dolar negatif olduğu düşünülmelidir” dedi.

Ayrıca, DeepSeek’in ABD teknoloji değerlemelerinde “dotcom tarzı” bir gevşemeye yol açabileceği de belirtildi. Bu durum, yatırımcıların teknoloji sektörüne olan güvenini sarsabilir ve küresel piyasalarda dalgalanmaları artırabilir.

Geleceğe Yönelik Endişeler

DeepSeek’in başarısı, yapay zeka endüstrisinde yeni bir dönemi başlatabilir. Ancak bu durum, yarı iletken sektöründeki talep dengesini bozma riski taşıyor. Analistler, DeepSeek’in maliyet avantajının doğrulanması halinde, yapay zeka tedarik zincirinde köklü değişiklikler yaşanabileceğini belirtiyor.

Öte yandan, ABD ve Çin arasındaki teknoloji savaşlarının daha da şiddetlenebileceği öngörülüyor. Çin, ABD’nin çip kısıtlamalarına karşılık olarak, kritik madenlerin ihracatını kısıtlamıştı. Bu ticaret savaşlarının küresel ekonomi üzerindeki etkileri ise yakından takip ediliyor.

DeepSeek’in yarattığı şok dalgası, teknoloji ve yarı iletken sektörlerinde büyük bir belirsizliğe neden oldu. Yapay zeka alanındaki bu yıkıcı atılım, küresel piyasaları derinden etkilemeye devam ederken, yatırımcılar ve analistler, geleceğe yönelik adımları yakından izliyor.