Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) yayımladığı son rapor, Suriye’de siyasal iktidarın el değiştirmesinin ardından ülkeye dönüşlerde dikkat çekici bir artış olduğunu ortaya koydu. IOM verilerine göre, 2024 yılı Ocak ayından bu yana 730 bin Suriyeli mülteci, yıllar sonra ülkesine geri döndü.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Göç Örgütü’nün yayımladığı yeni Suriye raporu, Esad rejiminin 8 Aralık 2024’te sona ermesi ve ardından Heyet Tahrir el-Şam’ın geçici hükümet kurmasıyla birlikte ülkeye dönüşlerin ivme kazandığını gösteriyor. Sadece 2024 yılı içinde ülke dışından Suriye’ye dönen kişi sayısı 730 bine ulaşırken, ülke içinde yerinden edilmiş 1,3 milyon kişi de yeniden evine kavuştu.
Raporda, bu dönüşlerin büyük kısmının güney ve kuzeybatı bölgelerinde yoğunlaştığı, dönüş yapanların çoğunluğunun gönüllü olduğu vurgulanırken; geri dönüşlerin tamamen güvenli ve sürdürülebilir bir biçimde gerçekleşmediği de altı çizilen noktalardan biri.
Hizmetler yetersiz, dönüşler kırılgan
Raporda yer verilen temel bulgulara göre, dönen Suriyeliler ciddi altyapı sorunlarıyla karşı karşıya. Elektrik, içme suyu ve sağlık hizmetleri başta olmak üzere birçok temel hizmet hâlâ büyük ölçüde erişilemez durumda. Ayrıca resmi kimlik belgelerine erişim zorluğu, geri dönenlerin konut, arsa ya da kamu hizmetlerinden yararlanmasını engelliyor.
Özellikle kırsal bölgelerde barınma krizinin sürdüğü, savaş sırasında hasar gören konutların yeniden inşasının çok yavaş ilerlediği aktarılıyor. Suriye ekonomisinin toparlanamaması ve istihdam olanaklarının sınırlı olması da geri dönüşleri sürdürülebilir kılmakta ciddi bir engel teşkil ediyor.
Türkiye’den dönenler: 200 bin kişi
Türkiye’deki Suriyeliler açısından da dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki hafta önce yaptığı bir açıklamada Türkiye’den ülkelerine dönen Suriyeli sayısının 200 bin olduğunu belirtmişti. Ancak Erdoğan’ın açıklamasındaki sayı ile IOM verileri arasındaki fark, geri dönüşlerin kayıt altına alınması konusundaki belirsizlikleri ve farklı ölçümleme yöntemlerini gündeme getiriyor.
Yeni yönetimin etkisi: Güvenlik mi, belirsizlik mi?
Heyet Tahrir el-Şam’ın kontrolündeki geçici hükümet, Suriye’nin kuzeyinde yeni bir idari yapılanma kurma çabasında. Ancak örgütün geçmişte El-Kaide bağlantılı olması ve halen uluslararası alanda meşru bir yönetim olarak tanınmaması, geri dönüşlerin siyasi istikrarla desteklenememesi riskini doğuruyor.
Suriye’ye dönüşlerin artması, bir yandan “Esad sonrası Suriye”nin nasıl bir gelecek sunduğu sorusunu gündeme getirirken; diğer yandan savaşın etkilerini henüz üzerinden atamamış bölgelerde bu dönüşlerin sürdürülebilir olup olmayacağına dair soru işaretlerini de büyütüyor.
Ekonomik teşvik ve yeniden inşa olmadan çözüm zor
Uluslararası Göç Örgütü’nün de belirttiği gibi, Suriye’de kalıcı ve güvenli bir geri dönüş ortamı ancak kapsamlı bir yeniden inşa süreciyle mümkün olabilir. Raporda, uluslararası toplumun hem siyasi hem ekonomik olarak yeni Suriye yönetimini tanımaması nedeniyle geri dönen sivillerin destekten mahrum kaldığı da ima ediliyor.
Kısacası, 730 bin Suriyelinin geri dönüşü, büyük bir rakam gibi görünse de, bu dönüşlerin kalıcılığı; barınma, geçim, güvenlik ve hizmet altyapılarının sağlıklı biçimde kurulmasına bağlı. Bu da yalnızca Suriye içindeki gelişmelere değil, bölgesel güç dengelerine ve uluslararası politik aktörlerin tavrına doğrudan bağlı görünüyor.
NHY / IOM Suriye Geri Dönüş Raporu, AA, BM
- İsrail ve İran: Enerji Altyapısının Hedefte Olması ve Global Etkileri - 16 Haziran 2025
- Tarım Kredi Kooperatiflerinde Yolsuzluk İddiaları: Çiftçiyi Ne Bekliyor? - 16 Haziran 2025
- Danıştay Atatürk Orman Çiftliği’ndeki Cumhurbaşkanlığı Sarayı Kaçak İlan Etti - 16 Haziran 2025
