Rakel Dink MÄ°T ÅŸikayetini AÄ°HM’ye taşıdı

Gazeteci Hrant Dink’in öldürülmesinin ardından Milli Ä°stihbarat TeÅŸkilatı (MÄ°T) mensubu iki memur hakkında baÅŸlatılan kovuÅŸturma Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi’nde (AÄ°HM) dava konusu oldu. AÄ°HM, Hrant Dink’in eÅŸi Rakel Dink ve yakınları tarafından açılan dava hakkında Ankara’dan savunma istedi.

Davacılar, Hrant Dink’in yaÅŸamının korunmasındaki ihmallerle ilgili olarak MÄ°T mensupları hakkında baÅŸlatılan kovuÅŸturmaların, “ilgili resmi makamların tutumlarından kaynaklanan gecikmelere baÄŸlı zaman aşımı gerekçesiyle sonuçlanmasını” Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi’nin (AÄ°HS) yaÅŸam hakkıyla ilgili maddesinin ihlali olduÄŸunu savunuyor. Davacılar aynı temelde AÄ°HS’nin adil yargılanma ve mahkemeler önünde etkin baÅŸvuru hakkıyla ilgili maddelerinin ihlal edildiÄŸini de öne sürüyor.

BaÅŸvuruyu bu hafta gündemine alan AÄ°HM, davacıların tezleri hakkında Ankara’dan savunma istedi. Adı geçen MÄ°T mensuplarıyla ilgili kovuÅŸturmaların AÄ°HS’nin yaÅŸam hakkıyla ilgili 2’nci maddesiyle uygunluÄŸu konusunda görüş talep eden Mahkeme, MÄ°T mensuplarına yönelik soruÅŸturmaların sonuç vermiÅŸ olması halinde davacılara tazminat ödenmesini saÄŸlayabilecek etkin bir iç hukuk yolu olup olmadığını da sordu.

Davanın temelindeki görüşme

AÄ°HM’deki davanın temelinde Türkiye’de kamu görevlilerinin yargılandığı “Hrant Dink cinayeti davası” bulunuyor. Bu davanın temelinde ise Atatürk’ün manevi kızı ve Türkiye’nin ilk kadın pilotu Sabiha Gökçen’in “Ermeni kökenli” olduÄŸu hakkında 6 Åžubat 2004 tarihinde Agos Gazetesi’nde yayımlanan bir haber yatıyor. Habere tepki gösteren Genelkurmay’ın talebi üzerine iki MÄ°T mensubu, 24 Åžubat 2004 tarihinde, Ä°stanbul ValiliÄŸinde, dönemin Ä°stanbul Vali Yardımcısı Ergun Güngör’ün de hazır bulunduÄŸu bir toplantıda, Hrant Dink ile görüşmüştü.

AÄ°HM’ye iletilen belgelere göre, görüşmenin amacı Sabiha Gökçen’in “Ermeni kökenli” olduÄŸunu gösteren belgelerin kopyasını edinmekti. MÄ°T görevlileri görüşmede, “Resmi makamlar iyi niyetinizi sorgulamasa da bu tür yayınlar aşırı milliyetçi grupların ÅŸiddetli tepkisine neden olabilir ve Ermeni cemaati ve sizin (Dink) güvenliÄŸiniz açısından risk oluÅŸturabilir” mesajı verdi. Hrant Dink 12 Ocak 2007 tarihli Agos gazetesinde yayımlanan “Niçin Hedef Seçildim?” baÅŸlıklı yazısında, o görüşmeyi “Odadan ayrılacaktım ki götürdüğüm belgeleri görmek ya da almak için ısrar bile etmediklerini fark ettim. Belgeleri isteyip istemediklerini onlara ben anımsattım ve verdim. Zaten de konuÅŸmalarının içeriÄŸinden beni hangi amaçla oraya çağırdıkları belliydi. Haddimi bilmeliydim. Dikkatli olmalıydım. Yoksa iyi olmazdı! Artık hedefteydim…” ifadeleriyle aktarmıştı.

AİHM önündeki ilk Dink davası

Hrant Dink’in 19 Ocak 2007 tarihinde öldürülmesinin ardından yakınları tarafından, “Dink’in güvenlik kuvvetleri tarafından korunmadığı” iddiasıyla Türk mahkemeleri önünde dava açılmış, bu dava daha sonra AÄ°HM gündemine taşınmıştı. AÄ°HM, 2010’da açıkladığı kararında, Dink’in yaÅŸamını korumadaki ihmallerden dolayı “Trabzon Emniyeti ve Jandarma sorumlularına ve Ä°stanbul Emniyeti sorumlularına karşı baÅŸlatılan soruÅŸturmaların takipsizlik kararı ile sonlanmasının; ihmalleri görülen kiÅŸileri belirleme ve bu ihmalleri yaptırım altına alma amacıyla etkili bir soruÅŸturma yürütme yükümlülüğü yükleyen AÄ°HS’nin 2’nci maddesi gereklerinin ihlal edildiÄŸine” hükmetmiÅŸti.

Ancak Hrant Dink’in yakınlarının, suikastte ihmalleri olduÄŸu gerekçesiyle Åžubat 2010’da davacı olduÄŸu iki MÄ°T görevlisiyle ilgili soruÅŸturma AÄ°HM’nin Dink kararına doÄŸrudan yansımadı.

BaÅŸbakanlığın  21 Ocak 2011 tarihinde söz konusu MÄ°T görevlileri hakkında soruÅŸturma açılmasına onay vermesine raÄŸmen, Ankara Savcılığı 29 Eylül 2011 tarihinde “zaman aşımı” gerekçesiyle dosyayı kapatmış, Dink ailesinin bu karara itirazı reddedilmiÅŸti. Ä°stanbul Savcılığının MÄ°T ve Emniyet’in Ä°stanbul ÅŸube sorumluları hakkında 2014’te baÅŸlattığı ek soruÅŸturma da zaman aşımı gerekçesiyle kapatılmıştı.

Kaynak: DW, Kayhan Karaca / Strasbourg