Türkiye’de kadın yoksulluğu, sadece gelir düzeyiyle değil, eğitim, sağlık, istihdam, sosyal güvenlik, şiddet ve ayrımcılık gibi pek çok boyutuyla ele alınması gereken bir sorundur. Kadınlar, erkeklere göre daha fazla yoksulluk riski altında yaşamakta ve bu durum hem kadınların hem de toplumun genelinin refahını olumsuz etkilemektedir.
Kadın yoksulluğunun tanımı ve ölçümü
Kadın yoksulluğu, kadınların erkeklere göre daha fazla yoksulluk riski altında olması ve yoksullukla mücadelede daha fazla dezavantajlı olması olarak tanımlanabilir. Kadın yoksulluğunu ölçmek için, sadece gelir düzeyine bakmak yeterli değildir. Kadınların eğitim, sağlık, istihdam, sosyal güvenlik, şiddet ve ayrımcılık gibi pek çok alanda yaşadıkları eşitsizlikler de dikkate alınmalıdır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre, Türkiye’de kadınların %25,7’si yoksulluk riski altında yaşamaktadır. Bu oran erkeklerde %23,1’dir. Aynı araştırmaya göre, Türkiye’de kadınların %33,5’i ciddi malî sıkıntı içindedir. Bu oran erkeklerde %28,2’dir.
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların eğitimdeki durumu erkeklerden daha kötüdür. Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusta okuma yazma bilmeyenlerin %82’si kadındır. Türkiye’de 25-64 yaş arası nüfusta üniversite mezunu olanların %20’si kadındır. Bu oran erkeklerde %27’tir.
Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu (TKDF) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Kadının İnsan Hakları Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların sağlık hakkına erişimi erkeklerden daha düşüktür. Türkiye’de 15-49 yaş arası kadınların %12’si sağlık kuruluşlarına ulaşmakta zorluk çekmektedir. Türkiye’de 15-49 yaş arası kadınların %37’si istemedikleri bir gebelik yaşamıştır.
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından yayınlanan 2023 Yılı İstihdam Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların istihdam oranı erkeklerden çok daha düşüktür. Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusta kadınların istihdam oranı %31,4 iken erkeklerin istihdam oranı %67,8’dir. Türkiye’de kadınların işsizlik oranı %16,3 iken erkeklerin işsizlik oranı %11,2’dir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Sosyal Güvenlik Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların sosyal güvenlik hakkına erişimi erkeklerden daha azdır. Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusta kadınların sosyal güvenlik kapsamı oranı %46,7 iken erkeklerin sosyal güvenlik kapsamı oranı %68,9’tur. Türkiye’de kadınların emekli aylığı alanların oranı %21,3 iken erkeklerin emekli aylığı alanların oranı %34,7’tür.
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu (KCDP) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Kadına Yönelik Şiddet Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların şiddet hakkına maruz kalma oranı erkeklerden çok daha yüksektir. Türkiye’de 2023 yılında en az 325 kadın cinayete kurban gitmiştir. Türkiye’de 2023 yılında en az 220 kadın cinsel saldırıya uğramıştır. Türkiye’de 2023 yılında en az 950 kadın fiziksel şiddete maruz kalmıştır.
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) tarafından yayınlanan 2023 Yılı Ayrımcılıkla Mücadele Raporu’na göre, Türkiye’de kadınların ayrımcılığa uğrama oranı erkeklerden daha fazladır. Türkiye’de 2023 yılında TİHEK’e yapılan ayrımcılık başvurularının %46’sı kadınlar tarafından yapılmıştır. Türkiye’de 2023 yılında TİHEK’e yapılan ayrımcılık başvurularının %40’ı cinsiyet temelli ayrımcılıktır.
NHY, Eda Kaya
: https://www.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2023-37614
: https://www.tesev.org.tr/tr/topics/toplumsal-cinsiyet-esitligi/
: https://tkdf.org.tr/wp-content/uploads/2024/03/Kad%C4%B1n%C4%B1n-%C4%B0nsan-Haklar%C4%B1-Raporu-2023.pdf
: https://www.iskur.gov.tr/wp-content/uploads/2024/03/istihdam_raporu_2023.pdf
: https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/3083/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-kasim-2023-raporu
: https://www.tihek.gov.tr/tr/cumhuriyetin-100-yilinda-turkiyede-insan-haklari-sempozyumu-
: https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/3098/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-aralik-2023-raporu
: https://www.tihek.gov.tr/wp-content/uploads/2025/01/TIHEK_2023_Ayrimcilikla_Mucadele_Raporu.pdf
