Haber

Mars’ta bugüne kadar kaydedilmiş en büyük deprem: Altı saat sürdü

25 Ekim 2023

Mars’ta yaşanan bu olağanüstü deprem, gezegenin iç yapısı ve tektonik hareketleri hakkında bize neler söylüyor? Bu yazıda, Mars’taki sismik aktivitenin nasıl ölçüldüğünü, depremin kaynağının nasıl belirlendiğini ve bu bulgunun Mars’ın jeolojik tarihini anlamamıza nasıl yardımcı olabileceğini anlatacağız.

Mars’ta sismik aktiviteyi ölçmek

Mars’ta sismik aktiviteyi ölçmek için, NASA’nın InSight aracı 2018 yılında Kızıl Gezegen’e indi. InSight, Mars’ın iç yapısını incelemek için tasarlanmış bir sondur. InSight’ın en önemli aletlerinden biri, Mars’taki depremleri ve diğer titreşimleri kaydeden bir sismometredir. Sismometre, Mars’ın yüzeyine yerleştirilmiş ve bir kalkanla korunmuştur. Sismometre, Mars’ın kabuğundaki kırıklar veya çatlaklar nedeniyle oluşan depremleri, meteor çarpmaları veya volkanik aktivite gibi diğer olayları ve hatta Mars’ın etrafındaki uyduların çekim kuvvetlerinin yarattığı gelgit etkilerini algılayabilir.

Mars’ta şimdiye kadar tespit edilen en büyük deprem

InSight aracı, 2019 yılından beri Mars’ta yaklaşık 700 deprem kaydetti. Bunların çoğu küçük ve zayıftı. Ancak 4 Mayıs 2022’de, InSight aracı Mars’ta şimdiye kadar tespit edilen en büyük depremi kaydetti. Bu deprem, 4,7 büyüklüğünde idi ve 6 saat boyunca devam etti. Bu deprem, InSight aracının bulunduğu Cerberus Fossae bölgesinde meydana geldi. Bu bölge, Mars’ın yüzeyinde uzanan geniş bir kırık sistemi olarak bilinir.

Depremin kaynağı nasıl belirlendi?

Depremin kaynağını belirlemek için, bilim insanları InSight aracının verilerini Mars’ın etrafında dönen diğer uyduların verileriyle karşılaştırdılar. Bu uydular arasında ESA’nın Mars Express’i, CNSA’nın Tianwen-1’i, ISRO’nun Mangalyaan’ı ve UAESA’nın Hope sondası vardı. Bu uydular, depremin oluştuğu bölgedeki yüzey özelliklerini gözlemlediler. Başlangıçta, depremin bir meteor çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyordu. Ancak hiçbir uydu, depremin merkez üssünde bir çarpma krateri veya meteor etkisi bulamadı. Bu da depremin tektonik bir hareketten kaynaklandığını gösterdi.

Mars’taki tektonik hareketler nasıl oluşur?

Mars’taki tektonik hareketlerin nasıl oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Bilim insanlarına göre, Mars’ın günümüzde aktif bir levha tektoniği yoktur. Yani Mars’ın kabuğu hareketli parçalara bölünmemiştir. Ancak bu, Mars’ın kabuğunun sabit olduğu anlamına gelmez. Mars’ın kabuğunda biriken stresler, gezegenin farklı bölgelerinin farklı hızlarda soğuması ve küçülmesi gibi nedenlerle zaman zaman serbest bırakılır. Bu da kırıklara veya çatlaklara neden olur. Bu kırıklar veya çatlaklar, depremlere veya diğer sismik olaylara yol açabilir.

Mars’ın jeolojik tarihini anlamak için neden önemli?

Mars’taki depremleri incelemek, Mars’ın jeolojik tarihini anlamak için önemlidir. Çünkü depremler, Mars’ın iç yapısı hakkında ipuçları verir. Depremlerin yayılma hızı ve yönü, Mars’ın kabuğunun, mantosunun ve çekirdeğinin kalınlığını, yoğunluğunu ve sıcaklığını belirlememize yardımcı olabilir. Ayrıca, Mars’ın içindeki ısı kaynağının ne olduğunu, gezegenin nasıl soğuduğunu ve küçüldüğünü ve Mars’ın geçmişte nasıl bir tektonik aktiviteye sahip olduğunu da öğrenebiliriz.

Mars’ta bugüne kadar kaydedilmiş en büyük deprem, Mars’ın iç yapısı ve tektonik hareketleri hakkında bize yeni bilgiler sunuyor. Bu bilgiler, Mars’ın jeolojik tarihini ve evrimini daha iyi anlamamızı sağlıyor. Ayrıca, Mars’ta yaşamın olup olmadığı veya olabileceği sorusuna da cevap bulmamıza yardımcı olabilir.

NHY/ Euronews, BBC Türkçe, Nasa, Nature