Evrenin başlangıcından bu yana geçen süre, yaklaşık 13,8 milyar yıl. Bu devasa zaman dilimi içinde, evrenin ilk anlarında oluşan ve sürekli büyüyen kara delikler de var. Bu kara delikler, evrenin en eski ve en gizemli nesneleri olarak biliniyor. Ancak bunları gözlemlemek çok zor, çünkü çok uzakta ve çok karanlıkta bulunuyorlar.
Ancak gökbilimciler, son zamanlarda bir başarıya imza attılar. Evrenin en uzak kara deliğini tespit ettiler. Bu kara delik, 13,2 milyar yaşında ve evrenimizin neredeyse yaşı kadar eski. Bu kara delik, iki teleskobun ve ‘kozmik bir merceğin’ yardımıyla gözlemlenmiş.
Kozmik bir mercek nedir? Aslında bu, Einstein’ın genel görelilik kuramının bir sonucu olarak ortaya çıkan bir olay. Eğer evrende bir ışık kaynağı ile onun önünde büyük bir kütle (örneğin bir galaksi) arasında bizimle aynı hizada durursa, kütleli nesne ışığı bükerek onu büyütür ve yansıtır. Böylece biz, çok uzaktaki ışık kaynağını daha net ve parlak görürüz. Bu olaya ‘gravitasyonel mercek’ veya ‘kozmik mercek’ denir.
İşte gökbilimciler de bu yöntemi kullanarak, evrenin en uzak kara deliğini keşfettiler. Kara delik, J1243+0100 adlı bir kuazarın merkezinde bulunuyor. Kuazarlar, kara deliklerin etrafındaki gaz ve tozun ısınıp ışıma yaptığı çok parlak gök cisimleri. J1243+0100 kuazarı ise çok uzakta olduğu için normalde görülemeyecek kadar soluktu. Ancak onun önünde duran başka bir galaksi sayesinde, kozmik bir mercek oluştu ve kuazarın ışığı bize ulaştı.
Bu sayede gökbilimciler, iki teleskopla kuazarı incelediler. Bunlardan biri, Hawaii’deki Keck Gözlemevi’nde bulunan OSIRIS adlı spektrograf. Diğeri ise Şili’deki Atacama Çölü’nde yer alan ALMA adlı radyo teleskopu. Bu iki teleskopun verilerini birleştiren araştırmacılar, kuazarın özelliklerini belirlediler.
Örneğin kuazarın kütlesi, Güneş’in yaklaşık 800 milyon katı kadar. Ayrıca kuazarın etrafındaki gaz diskinin sıcaklığı da yaklaşık 10 bin derece. Bu gaz diski, kara deliğe madde akışı sağlayarak onun büyümesine katkıda bulunuyor.
Bu keşif, evrenin ilk dönemlerinde nasıl kara delikler oluştuğu ve büyüdüğü konusunda bize ipuçları veriyor. Ayrıca kozmik mercek yöntemiyle daha fazla uzak kara delik tespit edilebileceği umudunu da artırıyor.
Kaynak: popsci.com.tr – POPULAR SCIENCE TÜRKİYE
- DİSK: “Asgari Ücret Temmuz 2025’te Yeniden Belirlenmelidir” - 2 Temmuz 2025
- Gazetecilik Suç Değildir: Tutuklu Gazeteciler İçin Ortak Çağrı - 2 Temmuz 2025
- Leman Dergisine Yönelik Soruşturma: 4 Çalışan Tutuklandı - 2 Temmuz 2025
