Haber

Çocuk tacizi hakkında mitler ve gerçekler

25 Nisan 2019

Ensar Vakfı olayının ardından bir kez daha gündeme gelen çocuğa cinsel taciz ve istismar olayına dair Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümünde Çocuk ve Aile Çalışmaları Laboratuvarının kurucusu ve direktörü, Koç Üniversitesi ve Türk Psikologlar Derneği Etik Kurulları üyesi, Doç. Dr. Bilge Selçuk ile görüştük.

Doç. Dr. Bilge Selçuk’un sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

AĞIR BİR TRAVMADIR VE DESTEK ALINMASI GEREKİR

Cinsel tacize uğrayan çocuklar yaşamlarının devamında hangi sorunlarla karşılaşabilir?

Cinsel tacize uğrayan çocuklar korku, kızgınlık ve tiksinme hissedebilir, şok yaşayabilir. Bir terapi desteği almazlarsa yetişkinliğe kadar devam edebilen psikolojik sorunlar yaşayabilirler. Örneğin kaygı bozukluğu, depresyon, intihar düşüncesi veya eylemi görülebilir. Cinsellikle ilgili kaygı ve diğer bozukluklar görülebilir. Özgüven düşebilir. Cinsel tacizden kaynaklanan yoğun, acı verici duygularla baş etmede güçlük başka sorunlarla kendini gösterebilir; örneğin yeme bozuklukları, aşırı yeme veya anoreksi. Şunu da unutmayalım, bunların hepsi ihtimaldir, bu sorunları yaşama riski artar. Bu bilgiden cinsel taciz herkeste bunlara sebep olur diye bir sonuca varmamak gerekir ama çocuğun cinsel tacize uğraması ağır bir travmadır ve mutlaka destek alınması gerekir.

“KARILARI TATMİN ETMİYOR…’ ‘ANNELER BİLMİYORMUŞ GİBİ YAPIYOR…’ GİBİ SÖYLEMLER OLAYI MEŞRULAŞTIRIR”

Çocuk tacizini ya da tacizciyi bilerek veya bilmeyerek meşrulaştıran ya da normalleştiren algılar nelerdir?

Çocuk tacizcilerinin bir veya birden çok partnerle ilişkileri de vardır. “Karıları onları tatmin etmedikleri için çocuklara yöneliyorlar” söylemi olsa olsa bu işi meşrulaştırır. Bu söylem sorumluluğu tacizciden alır, kadına taşır. Ayrıca, bunun bir şiddet ve güç istismarı olduğu unutturularak, konu sanki bir cinsellik ve ilişki meselesi kılıfına sokulur. Dahası bu söylem erkeklerin cinsel tatmininden kadınlar sorumluymuş, erkeklerin cinselliğe sorgulanamaz bir hakları varmış gibi bir ima içerir. Kadın ve çocukların erkeklerin malı olduğu düşüncesini de destekler.

“Anneler biliyor veya tahmin ediyor, aklına geliyor ama bilmiyormuş, farkında değilmiş gibi yapıyorlar” söylemi, yine sorumluluğu erkekten alan anneye yükleyen bir söylem. Halbuki bu suçu işleyenler kimsenin bunu bilmemesi ve öğrenmemesi için her türlü tedbiri alırlar. Buna her türlü tehdit dahil.

Tacizcileri hasta, sapkın olarak nitelendirmeyi tercih etmemizin sebeplerinden biri bu çok acı veren gerçekle baş etmemizdeki güçlüktür. Tacizcileri normdan farklı olarak tanımlamak bir açıklama bulmaya çalışırken rasyonalize etmektir, sebepleri dışarıda aramaktır, sorumluluktan kaçmaktır ve bu elbette çocuğa cinsel tacizin az olduğu, istisnai olduğu iması içerir, ki bu doğru değil.

“BU MİTLER CİNSEL TACİZLE MÜCADELEYİ ENGELLİYOR”

Cinsel tacizle ilgili çok tekrarlanan ancak gerçeği yansıtmayan mitler nelerdir?

Çocuğa cinsel taciz tüm sosyoekonomik gruplarda görülüyor ama eğitim ve gelirin düşük olduğu kesimlerde daha yaygın. Gelişmiş ülkelerde de sık karşılaşılan bir problem. Az görülen bir problem değil. Avustralya’da kızların %33’ü 18 yaşına gelmeden cinsel tacize uğruyor.

Çocuğa cinsel tacizin toplumda kabul edilemez olduğu varsayımı yanlış. Çocuğa cinsel taciz yaygın, fakat hakkında konuşulması yasak. Bu yasak erkeklerin çocukları taciz etmesini kolaylaştırıyor.

Bir başka mit, cinsel tacizin olduğu ender durumlarda bunun durması için çocuğun yapması gerekenin sadece birine söylemesi gerektiğidir. Bu da doğru değil. Çocuklara inanılmaması yaygın. Birden çok kişiye söylemeleri gerekiyor, onlara inanan ve aksiyon alan birinin çıkabilmesi için. Çocuklara anlatmamaları için müthiş bir baskı var.

Çocuk cinsel tacizcilerinin sadece problemli ailelerde olduğu düşünülür. Oysa bu erkeklerin önemli kısmı “normal”, normal ilişkileri olan, normal işleri, meslekleri olan, sosyal konumları iyi olan kişiler…

Bunun tek ve bir kez olan bir olay olduğu da mittir, cinsel taciz vakalarının çoğu tekrar eder, genellikle yıllar boyunca…

Çocuk tacizcileri çoğu kez uzakta değil yakındaki kişilerdir. Bir araştırmaya göre tacizcilerin %11’i yabancılar, %40’ı aileden biri, %45’i tanıdık biri yani komşu, aile dostu ya da öğretmendir.

“EBEVEYN ÇOCUĞU SUÇLAMAMALI, UZMAN DESTEĞİ ALMALI, ÇOCUĞUNA DESTEK VERMELİDİR”

Çocukları cinsel tacize uğrayan ebeveynler neler yapmalı?

Aileler çocuğu suçlayıcı konuşma ve davranışlardan kaçınmalılar. Her çocuk ve her aile için cinsel taciz çok ağır, yaralayıcı, zedeleyicidir. Çocukların ehil ruh sağlığı uzmanlarından, özellikle çocuk psikoloğundan veya çocuk psikiyatr uzmanından destek almaları çok önemli. Anne-babanın çocuğun yanında olduğunu, destek verdiğini gösteren konuşmaları önemli. Anne-baba bunu nasıl yapacağını bilemiyorsa, hem aile içinde nasıl davranacakları, hem dışarıya karşı nasıl bir tutum içinde olacakları konusunda tedirginlerse onların da bir psikologdan destek almaları çok yararlı olur. Burada kültürel duyarlılık çok önemli. Büyük bir şehirde, metropolde orta-veya yüksek gelir düzeyine sahip bir aile ile küçük yerleşim birimlerinde veya az eğitim almış, düşük gelirli bölgelerde yaşayan çocuk-anne-baba için çok farklı durumlar olabilir. Ruh sağlığı uzmanının hem yaklaşımında, hem tavsiyelerinde bu özelliklere duyarlı olması, bu bağlamlardaki değerlere uygun davranması önemlidir. Aileler kime, nereye gideceklerini bilmiyorlarsa yönlendirme ve yardım için Türk Psikologlar Derneği ile irtibata geçebilirler.

TPD Genel Merkez (Ankara)

Meşrutiyet Caddesi 22/12 06640 Kızılay – Çankaya / ANKARA

Telefon: +90 (312) 425 67 65

Faks: +90 (312) 417 40 59

Dernek Cep Tel: (532) 727 81 28

e-posta: bilgi@psikolog.org.tr

TPD İstanbul Şubesi

Halaskargazi Cad. Mürüvvet Apt. no:165 (ESKİ NO:323) Kat:2 D:2 Şişli – İstanbul

Tel: 0212 251 66 61-62

Dernek cep tel: 0554 892 59 68

Faks: 0212 251 71 11

e-posta: tpdist@ttmail.com