Samanyolu Gökadası’ndeki dev kara deliÄŸin ilk fotoÄŸrafı çekildi

Yazar
Nokta Haber Yorum
-

Gökadamızın (Galaksimizin) tam ortasında bulunan dev bir kara deliğin ilk defa fotoğrafı çekildi.

Sagittarius A* adı verilen bu kara delik, GüneÅŸ’in neredeyse 4 milyon kat kütleye sahip.

Fotoğrafta kara deliğin içinde bulunduğu karanlık bir bölgeyi, onun etrafında da yerçekimi gücüyle hareketlenmiş yüksek ısılı gazların yaydığı halka şeklindeki ışığı görebiliyoruz.

Fotoğrafta gördüğümüz bu halkanın çapı yaklaşık 60 milyon kilometre.

Şanslıyız ki bu kara delik dünyadan 26 bin ışık yılı ötede. Yani bize ulaşması ve tehlike yaratması mümkün değil.

Fotoğraf, Event Horizon (Olay Ufku) Teleskobu (EHT) adlı uluslararası kuruluş tarafından çekildi.

EHT daha önce 2019’da, Messier 87 adlı bir baÅŸka galaksinin içindeki bir kara deliÄŸi fotoÄŸraflamıştı. O kara delik GüneÅŸ’ten bin kat daha geniÅŸ ve GüneÅŸ’in 6,5 milyar katı kütleye sahip.

BBC’ye konuÅŸan EHT projesinin Avrupa ortaklarından Profesör Heino Falcke, fotoÄŸrafta gördüğümüzün süper-kütleli kara delik olduÄŸu için çok özel olduÄŸunu ifade ediyor.

Falckle, “Bu kara delik aslında çok yakınımızda, arka bahçemizde. Kara deliklerin nasıl oluÅŸtuÄŸunu ve nasıl çalıştığını anlamak istiyorsanız bu fotoÄŸraf çok faydalı olacak, tüm detayları gösteriyor” diyor.

Kara delik nedir?

  • Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), kara deliÄŸi uzayda belirli nicelikteki maddenin kendi içine doÄŸru çöktüğü bir bölge olarak tanımlıyor
  • Bu bölgede yerçekimi o kadar güçlü ki ışık da dahil hiçbir ÅŸeyin kaçması mümkün deÄŸil
  • Kara delikler bazı büyük yıldızların patlaması ve ölmesiyle ortaya çıkabiliyor
  • Bazı kara delikler ise gerçekten devasa boyutlara, GüneÅŸ’in milyarlarca kat ağırlığına ulaÅŸabiliyor
  • Galaksilerin merkezinde bulunan bu dev canavarların nasıl oluÅŸtuÄŸu bilinmiyor
  • Ancak galaksilerin geleceÄŸi ve dönüşümü üzerinde büyük etkileri olacağı kesin

Dünya’dan 26 bin ışık yılı ötedeki Sagittarius A* (Sgr A*), gökyüzünde ufacık bir nokta olarak gözüküyor. Bu kadar küçük bir noktayı mercekte yakalamak ve fotoÄŸraflamak ise olaÄŸanüstü görüntü çözünürlüğü gerektiriyor.

EHT, fotoÄŸrafı çekmek için dünya boyutundaki bir teleskobu taklit eden ve sekiz tane radyo anteni ile kurulan bir sistem kullanıyor. Bu sistem, ‘very long baseline array interferometry (VLBI)’ olarak biliniyor.

EHT ekibi, bu sistem ile çok yüksek çözünürlüğe ulaşılabildiÄŸini, Ay’ın üstünde bir simidin bile görülebileceÄŸini söylüyor. Sistemin yakaladığı bilgiyi ve verileri gördüğümüz fotoÄŸrafa dönüştürmek için ise atomik saatler, çığır açıcı algoritmalar ve süper bilgisayarlar kullanılıyor.

Daha önce Messier 87 fotoğrafını gördüyseniz aradaki farkı merak ediyor olabilirsiniz. İki fotoğraf birbirine çok benziyor ama aralarında çok önemli farklılıklar var.

Sgr A*, Messier 87’de fotoÄŸraflanan kara deliÄŸin neredeyse binde biri kadar.

EHT ekibi üyesi ve University College London’dan Dr. Ziri Younsi, Sgr A*’nın bu yüzden daha dinamik olduÄŸunu, etrafındaki halkanın içinde görülen sıcak gazların hareket ettiÄŸini anlatıyor. Bu gazlar, kara deliÄŸin içinde saniyede 300 bin kilometre hızında hareket ediyor.

Fotoğrafta daha aydınlık görülen noktalarda bulunan maddenin ise bize doğru hareket ettiği söyleniyor.

Sagittarius A* kara deliğinin çevresindeki bu hareketlilik, içinde tam olarak ne olduğunu anlamayı zorlaştırıyor. Bu yüzden de fotoğrafın oluşturulması diğerine kıyasla daha uzun sürdü.

Her iki kara delik için gerekli veriler 2017 yılında elde edildi. Ancak M87’deki kara delik, büyüklüğü ve dünyaya olan uzaklığı yüzünden Sagittarius A*’ya göre çok durgun gözüküyor.

M87’deki kara delik, Dünya’dan 55 milyon ışık yılı uzaklıkta.

Bilim insanları, bu yeni fotoÄŸraftan elde edilen ölçümlerle kara delikler için kullandığımız fizik kurallarını gözden geçiriyor. Åžimdiye kadar tespit edilenlerin ise Einstein’ın yerçekimi teorisi ile uyumlu olduÄŸu ortaya çıkıyor.

Nokta Haber Yorum
Latest posts by Nokta Haber Yorum (see all)

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri