2023 Nobel Barış Ödülü sahibi insan hakları savunucusu Narges Mohammadi, Tahran’da bir anma töreni sırasında “şiddet kullanılarak” gözaltına alındı. Mohammadi’nin yıllardır süren tutuklama–serbest bırakılma döngüsü, İran’ın muhalif seslere yönelik sistematik baskısının yeni bir halkası olarak değerlendiriliyor.
Gözaltı anı: Anma töreninde “şiddetli müdahale” iddiası
Narges Mohammadi Vakfı, aktivistin 12 Aralık’ta avukat ve insan hakları savunucusu Khosrow Alikordi için düzenlenen anma töreni sırasında güvenlik güçlerince “şiddet kullanılarak” gözaltına alındığını duyurdu. Alikordi kısa süre önce “şüpheli koşullarda” ölü bulunmuştu. Vakıf, törende başka kişilerin de gözaltına alındığını açıkladı.
İran makamları, Mohammadi’nin gözaltına alınmasına ilişkin herhangi bir açıklama yapmadı. İnsan hakları savunucuları, bu sessizliğin “politik baskının sıradanlaştırılması” anlamına geldiğini savunuyor.
Süregelen baskı: Hastalık, tehdit ve direniş
Mohammadi, Aralık 2024’te sağlık sorunları nedeniyle üç haftalığına serbest bırakılmış, ancak sonrasında beklenmedik biçimde özgür kalmaya devam etmişti. Aktivist, bu dönemde kamuya açık protestolara katılmış, uluslararası medyaya röportajlar vermiş ve daha önce tutuklu kaldığı Tahran’daki Evin Cezaevi önünde dahi eylem yapmıştı.
Mohammadi, “devlete karşı iş birliği” ve “hükümet karşıtı propaganda” suçlamalarıyla toplam 13 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırılmıştı. Destekçilerine göre cezaevinde geçirdiği dönemde birden fazla kalp krizi geçirdi, 2022’de acil ameliyat oldu ve doktorlar daha sonra kanser şüphesi taşıyan bir kemik lezyonunu tespit ederek çıkardı.
Uzun bir mücadele geçmişi: 30 yılı aşan cezalar, 13 tutuklama
İnşaat mühendisi olan Mohammadi bugüne kadar en az 13 kez tutuklandı ve beş ayrı davada hüküm giydi. Toplam ceza süresi 30 yılı aşan aktivist, son olarak 2021’de bir protestoda öldürülen kişi için düzenlenen anma törenine katıldıktan sonra gözaltına alınmıştı.
Mohammadi, Mahsa Jîna Amini’nin 2022’de ölümü sonrasında başlayan ulusal protestolara verdiği destek nedeniyle rejimin hedefindeki isimlerden biri haline geldi. İran’daki zorunlu başörtüsü yasasına karşı kadınların meydanlarda ortaya koyduğu direniş, Mohammadi gibi aktivistleri daha görünür kıldı—ancak aynı ölçüde daha kırılgan da bıraktı.
- NHY / Le Monde; Associated Press
