NATO, 75. yıllık tarihinde on kez yaÅŸanan “geniÅŸleme” ile üye sayısını 32 ülkeye ulaÅŸtırdı.
On iki ülke 4 Nisan 1949’da ABD’nin baÅŸkenti Washington DC’de Kuzey Atlantik AntlaÅŸması’nı (NATO) imzalayarak ittifakı hayata geçirdi.
Bu ülkeler ABD, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere, İtalya, İzlanda, Kanada, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz idi.
Bu ülkeler içinde ordusu olmayan tek NATO üyesi İzlanda idi.
Fransa, NATO’nun askerî kanadından 1966’da çekildi; 3 Nisan 2009’da geri döndü.
NATO’nun ilk karargahı 1950 yılında Ä°ngiltere’nin baÅŸkenti Londra’da Belgrave Square 13 numarada kuruldu.
Ä°ttifakın merkezi 1 Nisan 1950’de Paris’e Palais de Chaillot’a taşındı. 1959 yılında Porte Dauphine’deki Avenue Foch’un sonunda yaptırılan kendi binasına taşındı. “Allience” (Ä°ttifak) sözcüğünden esinlenerek “A” ÅŸeklindeki bu binanın ev sahipliÄŸi Fransa’nın NATO’nun askeri kanadından çekildiÄŸi 1966 yılına kadar sürdü.
Ä°ttifakın karargahı Ekim 1967’de Belçika’nın baÅŸkenti Brüksel’e taşındı. Karargah eski Evere Havaalanı’nın yerine iki yüz günlük bir sürede inÅŸa edilmiÅŸti. Belçika hükümetine ait tesis yılda 100 Frank’lık (yaklaşık 3 Avro) sembolik bedelle NATO’nun hizmetine sunuldu.
Karargah, Haziran 2014’de eski merkezin karşısında yürüme mesafesindeki yerde yaptırılan bugünkü merkezine taşındı.
NATO’nun geniÅŸlemesiÂ
NATO 75 yıllık tarihinde on kez geniÅŸledi ve 12 üyeyle kurulan ittifak son olarak Ä°sveç’in üyelik sürecinin tamamlanmasıyla 32 üyeye ulaÅŸtı. NATO’nun geniÅŸlemelerindeki tarihler şöyle:
1. geniÅŸleme: 8 Åžubat 1952 tarihinde Türkiye ve Yunanistan ittifaka katıldı ve üye sayısı 14’e yükseldi.
2. geniÅŸleme: 9 Mayıs 1955’te o dönemdeki adıyla Batı Almanya’nın ittifaka üyeliÄŸi kabul edildi.
3. geniÅŸleme: 30 Mayıs 1982’de Ä°spanya NATO’nun bir parçası haline geldi.
Bu süreçte, 3 Ekim 1990 tarihinde iki Almanya’nın birleÅŸmesiyle fiili bir geniÅŸleme yaÅŸandı. Ä°kinci Dünya Savaşı’nın ardından ikiye bölünen Almanya, SoÄŸuk SavaÅŸ’ın sona ermesi ve Sovyetler BirliÄŸi’nin dağılmasının ardından yeniden birleÅŸti.
4. geniÅŸleme: 12 Mart 1999’da Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya NATO’ya üye oldu.
5. geniÅŸleme: 29 Mart 2004’te eski DoÄŸu Bloku ülkeleri Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya ittifaka üye oldu. Tarihindeki en büyük geniÅŸlemeyi gerçekleÅŸtiren ittifaka üye ülke sayısı böylece 26’ya ulaşıyordu.
6. genişleme: 1 Nisan 2009 tarihinde genişleme Balkanlarda devam etti Arnavutluk ve Hırvatistan ittifaka katıldı.
7. geniÅŸleme: 5 Haziran 2017’de KaradaÄŸ NATO üyesi oldu.
8. geniÅŸleme: 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya ittifakın bir parçası haline geldi. Böylece NATO üyesi ülke sayısı 30’a ulaÅŸtı.
9.geniÅŸleme: 4 Nisan 2023’de NATO’ya üyelik için baÅŸvuran iki ülkeden Finlandiya’nın ittifaka katılımı gerçekleÅŸti. Ancak Ä°sveç’in durumuna iliÅŸkin bazı sorunlar yaÅŸandı. Bu süreç, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik iÅŸgal operasyonunun bir sonucuydu.
10. geniÅŸleme: 8 Mart 2024 tarihinde Ä°sveç resmen NATO üyesi oldu ve tarihi tarafsızlığını sona erdirdi. Böylece NATO üyesi ülke sayısı 32’ye ulaÅŸtı.
