Koronavirüs önlemleri: Toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini büyütüyor

Koronavirüs günlerinde dünyanın belli başlı bütün kentleri ve kasabalarında insanlar evlerine kapanır, milyonlarcası evlerinden çalışmaya yönelir, çocuklar da okulların kapanmasıyla eve dönerken, ev işleri bir kaç misline katlanmış oldu.

Ama Observer gazetesine deneyimlerini aktaran kadınlar, bu iÅŸlerin çok büyük bir kısmını kendilerinin üstlendiÄŸini, erkeklerin ise “para kazandıkları iÅŸlerine odaklarını” anlatıyorlar.

Serbest meslek sahibi Anna Bosworth piyasa danışmanlığı işini, sokağa çıkma önlemleri ilan edilince, kocası rahat çalışabilsin diye bırakmış.

“Sabah 05.00’ten akÅŸam 20.30’da çocuklar uyuyana kadar bir dakika boÅŸ durmuyorum” diyor.

Bir çok çalışan anne gibi Bosworth da esnek olabilmek için serbest meslek sahibi olmayı seçmiş ve ilk çocuğunun doğumundan sonra da yarı-zamanlı çalışmaya başlamış. O esnada kocası bir reklam ajansındaki tam zamanlı işini kesintisiz sürdürmüş. Haftada bir gün ise izin kullanıyor.

Anna “Çocuklarla ilgili iÅŸlere yardımcı olmak için her ÅŸeyi yapıyor. Hala bir iÅŸi olduÄŸu için ÅŸanslı sayılırız. ÖnceliÄŸimiz evin masraflarını karşılayabilmek, faturaları ödeyebilmek ve bunun en kolay yolu kocamın iÅŸini koruması” diyor.

Çiftin 5 yaşında bir kızları ve 8 aylık bir bebekleri var ve normal zamanlarda her ikisinin de çalışabilmesi için hem anne babalarından hem de bir çocuk bakıcısından destek alıyorlardı.

Salgın seçeneklerimi elimden aldı

Anna “Ben feministim ve tercihler yapmanın önemine inanıyorum. Ama bu salgın benim seçeneklerimi elimden aldı. Åžu an 1950’lerde yaÅŸayan bir ev kadını gibi hissediyorum” diyor.

Anna bu konuda tekil bir örnek deÄŸil. Observer gazetesi tarafından yapılan deÄŸerlendirmelere göre koronavirüs önlemleri uygulamaya konulduktan sonraki dönemde Ä°ngiltere’deki anneler çocuk bakımının en az yarısını üstlendikleri gibi çocukların evden eÄŸitimi sürdürmesi konusunda babalardan yüzde 10 ila 30 daha fazla zaman harcıyorlar.

Bir kadının evden ya da dışardan çalışıyor olması ya da hiç çalışmıyor olması bu oranları değiştirmiyor. Araştırma kadınların bir gün içinde kendileriyle aynı koşullardaki erkelere kıyaslandığında, çocuk bakımı ve çocuğun evden eğitimine, en az bir buçuk saat daha fazla zaman harcadığını ortaya koyuyor.

Üç üniversitenin yaptığı araştırma

Cambridge, Oxford ve Zürih üniversitelerinden iktisatçıların yaptığı 9 ile 14 Nisan tarihleri arasını inceleyen araştırma, evdeki bir kadının ücretli bir işte çalışsın çalışmasın bu toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden etkilendiğini ortaya koydu.

Hem ücretli bir işte çalışan hem de böyle bir işte çalışmayan ortalama bir anne bu araştırmaya göre her gün çocuk bakımı ve eğitimi için 6 saat harcıyor. Buna karşılık evde bulunan -çalışan ya da çalışmayan- ortalama bir babanın aynı işlere ayırdığı tipik zaman 4 saatin biraz üzerinde.

Cambridge Ãœniversitesi’nden iktisatçı Dr Christopher Rauh, “Durumunuz ne olursa olsun ortalama olarak kadın bu iÅŸleri daha fazla yapıyor ve bunun sebebi daha az çalışıyor olması deÄŸil” diyor.

Uçurum yüksek gelir grubunda daha büyük

Toplumsal cinsiyet uçurumu yüksek gelir gruplarında daha da büyüyor.

Yılda 80 bin sterlinin üzerinde geliri olan ve evden çalışan bir anne her gün çocuk eğitimi için ortalama 3,3 saat çocuk bakımına 3,8 saat olmak üzere toplam 7 saat ayırıyor. Aynı gelire sahip bir baba ise normal olarak bu iki işe toplam ortalama 4,5 saat harcıyor.

Dr Rauh “Hanenin geliri arttıkça kadının çocukların eÄŸitimine ayırdığı zaman da erkeÄŸe kıyasla daha yükseliyor” diyor.

Çocukların okulların kapatıldığı bu dönemde evde gördüğü eğitim ile annelerinin geliri arasında bir ilişki olduğu dikkat çekiyor. En düşük gelir sahibi kadınların ile en yüksek gelir gruplarındaki kadınların çocukların eğitimine ayırdığı zaman arasında günde bir saati aşkın fark olabiliyor. Düşük gelir gruplarındaki erkekler kadınlara göre çocuklarının eğitimine daha az zaman harcasa da yüksek gelir grubundaki erkeklerle hemen hemen yakın bir zaman ayırdıkları görülüyor.

Düşük gelir gruplarındaki toplumsal cinsiyet uçurumu çocuk eğitiminden çok çocukların bakımına ayrılan zamanlarda ortaya çıkıyor.

Yıllık geliri 20 bin sterlinin altındaki kadınlar da tıpkı yüksek gelir grubundaki kadınlar gibi çocuk bakımına günde 3,9 saat zaman ayırıyorlar. Ama alt gelir grubundaki erkekler çocuk bakımına günde sadece 2,4 saat harcıyor.

Neden böyle oluyor?

Women’s Budget Group adlı kadın hakları kuruluÅŸunun yöneticisi Mary-Ann Stephenson bunun sebebinin kadınların normal zamanlarda da çocuk bakımını üstlenmek için esniklik göstermeye erkeklerden daha alışkın olması olabileceÄŸini düşünüyor. Bu yüzden kadınların kriz anında daha kolayca çocuklarla ilgili sorumlulukları daha çok üstleniyor olabileceklerini söylüyor.

Stephenson bir başka ihtimalin de çocukların da babalarından çok annelerinden bir şey talep etmeye yatkın olması olabileceğini kaydediyor. Bir başka faktör de babanın daha iyi gelir getiren bir işi olması halinde bu işi kaybetmemesi için ona destek olunması gerektiği düşüncesi olabilir.

Evden eğitim platformu Atom Learning, sokağa çıkma sınırlamaları başladığından bu yana çocuklarını ücretsiz internet destlerine yazdılan ve çalışmaya yönlendiren ebeveynlerin dörtte üçünü annelerin oluşturduğunu bildiriyor.

Kadınların ev dışı üretimi nasıl etkilendi?

Buna karşılık kadınların ev dışı üretimlerinde azalma olduğuna dair bazı veriler de var. Örneğin kadınlar tarafından yazılan tekyazarlı akademik makalelerin sayısında azalma olurken, aynı dönemde erkek akademisyenlerin yolladığı makalelerin sayısı artmış.

Felsefe Vakfı Philosoph Foundation CEO’su Emma Worley, ÅŸu anda kurumun iÅŸlerinin önemli bir kısmını erkeklerin yaptığını söylüyor, “Çünkü kadın felsefecilerimizin çoÄŸu çocuklarının bakımı ve eÄŸitimine odaklanmış durumdalar” diyor.

Anne babalar ve bakıcılara hukuki danışmanlık hizmeti veren Working Families adlı kuruluÅŸ sokaÄŸa çıkma önlemlerinin ilanından beri kendilerine yapılan baÅŸvuruların 6 kat arttığını ve destek arayanların yüzde 80’inin kadın olduÄŸunu bildiriyor.

Kuruluş çocuklu kadınlara işyerlerinden bu dönemde destek gelmediğine ve bazılarının ücretsiz izne ya da işten ayrılmaya zorlandığına dair kanıtlar olduğunu söylüyor.

Zihin sağlığını etkiliyor

Bu eşitsizlik ve ek yüklerin kadınların zihinsel ve duygusal sağlığı üzerinde olası etkileri de bir başka kaygı yaratan sorun.

Londra’daki King’s College fakültesi tarafından yürütülen bir araÅŸtırma, sokaÄŸa çıkma sınırlamalarının ilan edilmesinden bu yana kadınların yüzde 57’si endiÅŸeli ve depresif olduÄŸunu söylerken bu oranın erkeklerde yalnızca yüzde 40 olduÄŸunu gösteriyor. Ayrıca erkeklere kıyasla daha çok kadının uyku bozukluÄŸu, kötü beslenme gibi ÅŸikayetleri olduÄŸu da kaydediliyor.

Women’s Budget’dan Mary-Ann Stephenson “Bir çok durumda erkeklerin kendilerini bir odaya kapatabildiÄŸi ama kadınların mutfak masasından çalışıp aynı zamanda çocukların ödevlerine yardım ettiÄŸini görüyoruz” diyor.

Fawcett Society adlı kuruluşun başkanı Sam Smethers ise evde kalma önlemlerinin toplumsal cinsiyet eşitsizliği üzerindeki daha genel etkilerinin de çok net olduğunu düşünüyor:

“Bu bize çocuk bakımı ve eÄŸitimini kimin yapacağı konusundaki ön varsayımların temelde pek deÄŸiÅŸmediÄŸini gösteriyor. Hala bir ÅŸekilde kadınların iÅŸlerini ona göre ayarlayıp bunu üstlenmesi gerektiÄŸi beklentisi hakim. Buna karşılık erkeklerin iÅŸleri öncelikli sayılıyor.”

‘Hep bir yetersizlik duygusu’

Evde kalma sürecinde Lizzie Harrop, beÅŸ yıl önce doÄŸumdan sonra yaÅŸadığı depresyonun bir benzerinin içine düşmüş. “BaÅŸta çocuÄŸum yüzünden hapiste gibi hissediyordum. Evimde hapsedilmiÅŸtim ve hem iÅŸimi yapmam, hem de beÅŸ yaşındaki bir çocuÄŸun sorumluluÄŸunu taşımakm gerekiyordu ve ona eÄŸitim verme konusunda büyük baskı altındaydım” diyor.

Tam zamanlı olarak büyük bir şirkette çalışan Lizzie Harrop evden çalışmaya başladığı ilk hafta boyunca beş yaşındaki oğlunun onu hep evde görmekten heyecanlanıp gölge gibi peşinde gezdiğini anlatıyor.

“İş yerim çok iyiydi ve evde çocukları olan ebeveynlerin normal mesai saatlerine uyması konusunda beklentileri olmadı . Ama iÅŸinde titiz biri olarak iÅŸimi tam yapamadığım duygusunu taşıyorum. BaÅŸarısızlık hissi geliyor.”

Lizzie gibi kocası da tam zamanlı çalışıyor ve her ikisinin maaÅŸları da eÅŸit. Fakat Lizzie “Ama ben evdeysem çocuk daima benim yanımda olmak istiyor. Bu bir kabus” diyor.

Bir süre sonra eşiyle kimin işi daha önemli tartışmalarına başlamışlar ve bunlar giderek daha büyük kavgalara dönüşmüş.

“Bazı anlar oluyor ki bu süreçten birlikte çıkamayacağız duygusu geliyor” diyor.

Fakat Lizzie sonunda kendi durumunda bazı deÄŸiÅŸiklikler yaparak ‘hayatının kontrolünü’ yeniden eline geçirmiÅŸ ve rahatlamayı baÅŸarmış.

Eşiyle ortak bir takvim ve zaman çizelgesi yapmışlar, çocuk bakımının hangi saatlerde kime ait olacağı belirlenmiş, üçer saatlik dilimler halinde düzenlenmiş. Eşlerin her ikisine de toplantıları, egzersizleri için gereken zamanlar karşılıklı anlaşmayla sağlanmış.

“Åžimdi eÅŸimin oÄŸlumla harika zaman geçirdiÄŸini farkediyorum. Bu sayede o da daha kendine güvenli, farklı bir çocuk haline geldi. Çift olarak birbirimize yakınlaÅŸtık” diyor.