Ä°stanbul Planlama Ajansı’nın (Ä°PA) yayımladığı son rapor, eÄŸitimde özelleÅŸmenin ve dönüşümün, eÄŸitim hakkı üzerinden deÄŸerlendirilmesine odaklanıyor. Rapor, Türkiye ve özellikle Ä°stanbul’daki eÄŸitim sisteminin son on yılda geçirdiÄŸi dönüşümü, özelleÅŸmenin etkilerini ve eÄŸitime eriÅŸimdeki eÅŸitsizlikleri detaylı bir ÅŸekilde inceliyor.
Rapora göre, Ä°stanbul’da özel ilkokul oranı son on yılda iki katından fazla artarak %17,93’ten %35,44’e yükselmiÅŸ. Bu durum, Ä°stanbul’daki liselerin %68,10’unun özel liseler tarafından oluÅŸturulduÄŸunu gösteriyor. Ä°PA BaÅŸkanı BuÄŸra Gökçe, bu verileri “4+4+4 eÄŸitim sistemi ile uygulanan politikaların üzücü sonucu” olarak nitelendiriyor ve eÄŸitimde özel sektörün artan payının fırsat eÅŸitliÄŸini azalttığını, nitelikli eÄŸitime eriÅŸimin güçleÅŸtiÄŸini ve eÄŸitim hakkının eÅŸitlikçi bir ÅŸekilde yaÅŸanmasının zorlaÅŸtığını belirtiyor.
Özellikle ekonomik durumu iyi olmayan ailelerin çocukları için durum daha da vahim. Paralı eğitim şansı bulamayan öğrenciler, imam hatip ve meslek liselerine yönlendiriliyor. Bu durum, eğitimdeki sosyal adaleti zedeleyen ve toplumsal eşitsizlikleri derinleştiren bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.
Raporda ayrıca, okul öncesi eÄŸitim kurumlarında özel eÄŸitim kurumları payının Ä°stanbul’da %43,43’e çıktığı, ülke genelinde ise bu oranın %19,76 olduÄŸu belirtiliyor. Bu veriler, özel eÄŸitim kurumlarına olan yöneliÅŸin, 4+4+4 eÄŸitim sisteminin deÄŸiÅŸmesi ve dershanelerin kapanmasıyla arttığını gösteriyor. Ancak, özel okullaÅŸmanın öğrencilerin akademik baÅŸarısına olumlu bir etkisi olup olmadığı konusunda net bir sonuç ortaya konmuyor. Liseden üniversiteye geçiÅŸ sırasında alınan puanlar analiz edildiÄŸinde, özel okullaÅŸmanın baÅŸarı artışı saÄŸlamadığı, en az 450 puanla kapatan bölümlere büyük oranda devlet lisesi mezunu öğrencilerin girdiÄŸi görülüyor.
Ä°PA’nın bu raporu, eÄŸitimde özelleÅŸmenin ve dönüşümün toplumsal adalet üzerindeki etkilerini gözler önüne seriyor. EÄŸitimde özelleÅŸmenin artması, eÄŸitim hakkının eÅŸitlikçi bir ÅŸekilde yaÅŸanmasını engelliyor ve toplumun alt tabakalarında kalan bireylerin sosyal hareketliliÄŸini ve baÅŸarı ÅŸansını azaltıyor. Bu durum, eÄŸitim politikalarının ve uygulamalarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiÄŸini gösteriyor.
- NHY / İstanbul Planlama Ajansı, Cumhuriyet