Gıda enflasyonu mutfağa nasıl yansıyor: Menemen, güveç ve köftenin maliyeti ne kadar arttı?

27 Aralık 2021

Türkiye’de resmi enflasyon kasım ayında yıllık yüzde 21,3 oldu. Tüketici fiyatlarının en çok arttığı ürünlerin başında ise gıda maddeleri geliyor. Gıda ve alkolsüz içecekler geçtiğimiz yılın kasım ayına göre yüzde 27,1 arttı. Peki, gıda enflasyonu mutfağa nasıl yansıyor? Türk mutfağının vazgeçilmezlerinden olan menemen, tavuklu güveç ve İzmir köftenin maliyeti üzerinden enflasyonun evde yemek yapmaya ne kadar yansıdığına baktık.

Evde yemek yapmak için kullanılan malzemelerin maliyeti için Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) enflasyon sepetinde baz aldığı fiyatları kullandık. Yemek tarifleri için ise Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ait Kültür Portalı’nın “Geleneksel Mutfak” bölümünden yararlandık. Ancak evde yemek hazırlamanın maliyetlerini hesaplarken tuz, sıvı yağ ve karabiber gibi az miktardaki malzemeleri hariç tuttuk. Ocak ve fırın için enerji giderini de eklemedik.

Fiyatlar için TÜİK’in enflasyon sepetini esas aldık ancak son günlerde Türk lirasının döviz kurları karşısında hızla değer kaybetmesinden dolayı yaşanan yüksek fiyat artışı henüz TÜİK verilerine tam olarak yansımamış olabilir.

Menemenin maliyeti son 2 senede yüzde 112 arttı

İlk hesaplama Türkiye’de kahvaltıların vazgeçilmezlerinden menemen. Sadece kahvaltılarda değil bazen ana öğünlerde veya atıştırmalık olarak tercih edilen menemenin maliyeti son 1 senede yüzde 27; son 2 senede ise yüzde 112 artış gösterdi. 4 kişilik menemenin maliyeti Kasım fiyatlarıyla 2019’da 5,69 TL’ye mal olurken 2020’de 9,45 liraya; 2021’de ise 12,04 TL’ye kadar yükseldi. Domatesin kilogramı Kasım 2019’da 3,89 lira iken Kasım 2021’de 7,36 liraya çıktı. Yumurta ise 0,47 liradan 1,14 TL’ye yükseldi.

Sivri biberde ise daha keskin bir artış yaşandı. Kasım 2019’da kilogramı 4,44 TL olan sivribiber Kasım 2020’de 6,56 liraya; Kasım 2021’de ise 10,57 TL’ye yükseldi. Sivribiberin fiyatı son 1 senede yüzde 56; son 2 senede ise yüzde 138 artış gösterdi.

Ünlü gurme Vedat Milor’un açtığı “menemen soğanlı mı olur yoksa soğansız mı?” tartışması hala sürüyor ancak Geleneksel Mutfak kitabından soğana yer verdiği için hesaplamaya soğanı da ekledik. Menemendeki fiyat artışını düşüren de soğan oldu. Çünkü TÜİK’e göre kuru soğan fiyatları son bir senede yüzde 11 düştü. Kasım 2020’da 2,33 TL olan kuru soğanın kilosu Kasım 2021’de 2,07 TL’ye geriledi. Soğan fiyatları son 2 senede ise yüzde 23 arttı. Maliyet artışının ayrıntılarını grafiğimizde görebilirsiniz.

İzmir köftenin maliyeti son 1 senede yüzde 33 yükseldi

4 kişilik İzmir köftenin maliyeti Kasım 2019’da 29 TL iken Kasım 2020’de 33,6 liraya; Kasım 2021’de ise 44,8 TL’ye çıktı. Böylece son 1 senede 4 kişilik İzmir köftenin maliyeti yüzde 33; son 2 senede ise yüzde 54 arttı.

TÜİK sepetinde kıyma yer almadığı için hesaplamada dana etini kullandık. Dana etinin kilosu 2 sene önce 46,4 TL iken Kasım 2021’de 68,3 liraya çıktı. Patates ise bu dönemde 2 liradan 3,93 TL’ye yükseldi. Menemende olduğu gibi kuru soğan fiyat artışını biraz düşüren ürünlerden birisi oldu.

Tavuklu güveç: 1 senede yüzde 47; son 2 senede yüzde 91 arttı

4 kişilik tavuklu güvecin evdeki maliyeti ise son 1 senede yüzde 47; son 2 yılda ise yüzde 91 arttı. Tavuk fiyatının yükselmesi bu yemeğin maliyetinin artmasının en büyük sebebi. Kasım 2019’da tavuğun kilogram fiyatı 10,86 TL iken Kasım 2020’de 13,73 TL’ye; Kasım 2021’de ise 21,6 liraya yükseldi. Böylece tavuk fiyatları son 1 senede yüzde 57; son 2 senede ise yüzde 99 artış gösterdi. Kuru soğan fiyatının son 1 senede düşmesi tavuklu güvecin maliyetini de az da olsa düşürmüş oldu.

Bu dönemde enflasyon ne kadar arttı?

Aynı dönemde TÜİK verilerine göre Türkiye’de resmi tüketici enflasyonu ise çok daha düşük seyretti. Kasım 2019’dan Kasım 2021’i kapsayan son 2 senede TÜFE yüzde 38,3; Kasım 2020’den Kasım 2021’i kapsayan son 1 yılda ise yüzde 21,3 arttı.

Kasım ayında Türk lirasının yabancı para birimleri karşısında hızla değer kaybetmesiyle gıda ürünlerinin fiyatlarında Kasım ve Aralık ayında ciddi artış yaşandı. Enflasyonun önümüzdeki aylarda daha da yükselmesi bekleniyor. Bu durumda evde yemek yapmanın maliyeti daha artmış olacak.