Ekonomi-Emek

Enflasyonda baz etkisi nedir? Ekonomistler enflasyon rakamlarını nasıl yorumluyor?

Yazar

5 Aralık 2022

Türkiye’de rekor seviyelere yükselen enflasyon Aralık 2022’de TÜİK verilerine göre yaklaşık 1,5 yıl aradan sonra baz etkisiyle düştü.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) göre baz etkisi bir yıl önceki istatistikle karşılaştırmayla ortaya çıkan değişime deniliyor.

Merkez Bankası resmi internet sayfasında baz etkisi şu şeklide tarif edililyor:

“İki dönem arasındaki değişim hesaplanırken, değişime referans alınan dönemde normalden önemli ölçüde düşük veya yüksek bir gerçekleşme olması durumunda değişim hesaplandığı döneme yansıyan etkiyi ifade etmektedir. Örneğin 2014 Kasım ayı yıllık enflasyonu hesaplanırken, 2014 yılı Kasım ayı tüketici endeksinin 2013 yılı Kasım ayı tüketici endeksine göre yüzde değişimi alınmaktadır. 2013 yılı Kasım ayında tüketici endeksi normal ortalamalara göre çok daha düşük bir oranda artmış ise, 2014 yılı Kasım ayında yıllık enflasyonu yükseltici bir baz etkisi görülecektir.”

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, enflasyon hızının düşmesiyle ilgili Twitter’dan yaptığı açıklamada “Önümüzdeki aydan itibaren etkisini gösterecek baz etkisiyle enflasyondaki düşüş eğilimini, bu ay Yİ-ÜFE’de olduğu gibi, daha keskin hissetmeye başlayacağız.” dedi.

TÜİK'e göre Kasım 2021 enflasyonu %3,51 çıkıp yerine Kasım 2022'deki %2,88 eklenince yıllık enflasyon düşmüş oldu. Sınırlı baz etkisi.

Yıllık enflasyon oranı düşse de fiyatlar genel seviyesi bir önceki aya göre %2,88 artmış.

Baz etkisi enflasyonu düşürüyor, fiyatları değil!

— Oğuz Demir (@droguzdemir) December 5, 2022

Enflasyonda baz etkisinin etkili olacağını açıklayan Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada “Mevcut yıllık enflasyon oranında önümüzdeki aylarda hızla ortadan kalkacak baz etkileri bulunmaktadır. Dolayısıyla enflasyonun gerçek eğilimini anlamak için aylık gelişimlere odaklanmak daha sağlıklı bir yaklaşımdır.” demişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan da aralık ayından itibaren enflasyonun baz etkisiyle düşüşe geçeceği yönde açıklamalarda bulunmuştu.

Ekonomistler baz etkisiyle düşen enflasyon rakamları için ne dedi?

Ekonomist Mustafa Sönmez, enflasyonun aylık bazda yüzde 3’e yakın artış yaşamasına karşın baz etkisiyle yıllık yüzde 1 civarında düşüş yaşadığını belirterek “Baz etkisi ile sert iniş esas Aralık’ta yaşanacak ve tahminen %67 gibi görünecek.” dedi.

Ekonomist Oğuz Demir’e göre ise yıllık enflasyon oranı baz etkisiyle düşse de fiyatların genel seviyesi bir önceki aya göre yüzde 2,88 oranında arttı. Demir, “Baz etkisi enflasyonu düşürüyor, fiyatları değil” diyor.