Beyin Şaşırtıcı Olaylara Nasıl Tepki Veriyor?

4 Haziran 2022

Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) yürütülen yeni bir çalışmaya göre beyniniz önemli bir şeye dikkat etmesi gerektiğinde, bunu bir noradrenalin patlaması göndererek yapabiliyor.

Beynin derinliklerinde yer alan ve locus coeruleus adı verilen bir yapının ürettiği bu nöro düzenleyici, beyin çapında geniş etkiler meydana getirebiliyor. MIT’deki araştırma takımı, fareler üzerinde yaptıkları çalışmada norepinefrin şeklinde de bilinen noradrenalinin önemli rollerinden birinin de beynin şaşırtıcı sonuçlardan bilgi edinmesine yardımcı olmak olduğunu keşfetmiş.

MIT Beyin ve Bilişsel Bilimler Bölümünde sinirbilim profesörü, MIT’nin Picower Öğrenme ve Bellek Enstitüsünün üyesi ve Simons Sosyal Beyin Merkezi’nin müdürü olan Mriganka Sur şöyle aktarıyor: “Bu çalışmanın gösterdiği üzere locus coeruleus, beklenmedik olayları kodluyor. Bu şaşırtıcı olaylara dikkat etmek, beynin etrafını enine boyuna tartmasında büyük önem taşıyor.”

Araştırmacılar noradrenalinin, sürpriz sinyalindeki rolüne ek olarak ödüle yol açan davranışları harekete geçirmeye de yardımcı olduğunu keşfetmişler; özellikle de bir ödülün sunulup sunulmayacağı belli olmayan durumlarda.

Sur, üç gün önce Nature bülteninde yayımlanan çalışmanın baş yazarı.

Noradrenalin; dopamin, serotonin ve asetilkolinin yanısıra beyni etkileyen birkaç nöro düzenleyiciden biri. Nöro düzenleyiciler, hücreden hücreye iletişimi mümkün kılan nörotransmiterlerden farklı olarak beyinde geniş alanlar boyunca salınıyor ve bu sayede daha genel etkiler meydana getiriyor.

“Nöro düzenleyici bileşenlerin, beyinde geniş bölgelere yayıldığı ve bu sayede nöronların daha noktadan noktaya şekilde aldığı uyarıcı ya da kısıtlayıcı itkileri değiştirdiği düşünülüyor” diyor Sur. “Bu durum, beyin çapında hayatta kalmak ve beyin durumunun düzenlenmesi için önemli olan çok önemli işlevler taşıdıklarını akla getiriyor.”

Bilim insanları dopaminin motivasyon ve ödül peşinde koşmadaki rolü hakkında çok şey öğrenmişse de, noradrenalinin de içerisinde bulunduğu diğer nöro düzenleyiciler hakkında bu kadar fazla şey bilinmiyor. Noradrenalin uyarılmaya ve tetikte olma durumunun artmasına bağlansa da, çok fazlası anksiyeteye yol açabiliyor.

Beynin ana noradrenalin kaynağı olan locus coeruleus üzerinde yürütülen önceki çalışmalar, bu yapının beynin pek çok kısmından girdi aldığını ve aynı zamanda geniş bir alana sinyal gönderdiğini göstermiş. MIT’de çalışan araştırma takımı, yeni çalışmada noradrenalinin pekiştirmeli öğrenme veya deneme yanılma yoluyla öğrenme şeklinde bilinen özel bir öğrenme tipindeki rolünü incelemeye koyulmuş.

Yazar: Anne Trafton/Popular Science. Çeviren: Ozan Zaloğlu.