Alman Anayasa Mahkemesinden başörtüsü kararı

3 Şubat 2023

Alman Anayasa Mahkemesi, Berlin eyaletinde Tarafsızlık Yasası uyarınca öğretmenlere genel bir başörtüsü yasağı uygulanamayacağına hükmetti. Eyalet hükümeti yasada değişiklik için kolları sıvadı.

Alman Anayasa Mahkemesi (AYM), Berlin eyaletinde derslere giren kadın öğretmenlerin başörtüsü takmasının genel olarak yasaklanamayacağına hükmetti.

Başörtüsü nedeniyle devlet okulunda işe alınmayan bir kadının açtığı dava 2000 yılında Federal İş Mahkemesinde görülmüş ve Mahkeme başörtüsü yasağının sadece “okuldaki huzur ortamına ya da devletin tarafsızlığına yönelik somut bir tehdit oluşturması” durumunda söz konusu olabileceğine hükmetmişti.

Anayasa Mahkemesinin 2015 yılında benzer bir konuda aldığı karara atıfta bulunan Federal İş Mahkemesi, ayrıca davacı kadına 5 bin euronun üstünde tazminat ödenmesine karar vermişti. Bu karar üzerine Berlin eyalet hükümeti AYM’ye itiraz başvurusu yapmıştı. AYM bugün verdiği kararla eyalet hükümetinin itirazını geri çevirmiş oldu.

AYM’nin 2015 ve 2018’den iki farklı kararı

Alman Anayasa Mahkemesi, 2015 yılında başörtülü iki öğretmenin açtığı davada, okullarda tüm öğretmenleri kapsayan bir başörtüsü yasağının din özgürlüğü ile bağdaşmadığına hükmetmiş, 2020 yılında isehukuk eğitimini tamamlayıp ilk sınavını geçmiş bir yargıç adayı stajyerin mahkeme salonunda “devleti temsil ederken” başörtüsü takamayacağı yönünde karar vermişti.

Berlin eyaletinde öğretmenlere başörtüsü yasağı, eyaletin “Tarafsızlık Yasası”na dayandırılıyordu. Bu yasa kapsamında diğer dini sembollere de devlet okullarında izin verilmiyor.

Yasa değişikliği tartışmaları

Berlin eyaletinde Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Sol Parti’den oluşan koalisyon hükümeti, 2021 yılındaki koalisyon anlaşmasında, Anayasa Mahkemesi’nin alacağı karara göre eyaletin Tarafsızlık Yasası’nda değişiklikler yapılabileceğini açıklamıştı. Ancak Berlin’de seçimlerin 12 Şubat’ta yenilenecek olması nedeniyle yeni hükümetin hangi partilerden oluşacağı bilinmiyor.

Anayasa Mahkemesi kararının ardından Tarafsızlık Yasasında değişiklik konusunda tartışmalar alevlendi. Alman hükümetinin ayrımcılıkla mücadele sorumlusu Ferda Ataman, Berlin eyaletinin ivedilikle yasada gerekli değişiklikleri yapması gerektiğini belirterek dini sembollere genel bir yasağın Eşit Muamele Yasasındaki ayrımcılık yasağını ihlal ettiğini vurguladı.

Eğitim ve Bilim Sendikası Berlin Eyalet Teşkilatı da konunun hukuken sağlam bir temele oturtulması gerektiğini, bir öğretmenin başörtüsü takıp takamayacağının artık yerel mahkeme kararlarıyla belirlenemeyeceğini belirtti.

Hristiyan Demokratlar’dan çekince

Eyalette muhalefetteki Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) partisinin meclis grubu da yasanın hukuken sağlam hale getirilmesi için reform yapılmasından yana görüş bildirdi, ancak devlete bağlı kurumlarda başörtüsü yasağına bağlı kalınması ve çocukların dini ve ideolojik nüfuza karşı korunması gerektiğini savundu.

Eyalet Adalet Bakanlığından yapılan açıklamada ise AYM kararına saygı duyulduğu ve gerekli çalışmalara ivedilikle başlanacağı kaydedildi.

Eyalet parlamentosu tarafından görevlendirilen bilirkişi komisyonu, geçen yıl Eylül ayında sunduğu raporda, Tarafsızlık Yasasının, nesnel bir dayanak olmadan başörtülü kadınlara yönelik ayrımcılığı teşvik ettiği sonucuna varmıştı. 2005 yılında yürürlüğe giren Tarafsızlık Yasası şimdiye kadar pek çok davaya konu olmuştu.

AFP