Haber

Modern İnsanda Neandertal DNA’sının etkileri inceleniyor

18 Haziran 2023

Neandertaller, modern insanın en yakın akrabaları olarak bilinirler. Yaklaşık 50 bin yıl önce yok oldukları sanılırken, aslında genetik miraslarını bizlere bıraktılar. Araştırmalar, Afrika kökenli olmayan insanların DNA’sının yüzde 1 ila 4’ünün Neandertal DNA’sından geldiğini gösteriyor. Peki bu genler bizi nasıl etkiliyor?

Gen varyantları, DNA’daki farklılıklardır. Aynı türdeki bireyler arasında bile DNA tam olarak aynı değildir. Bazı genlerdeki küçük değişiklikler, farklı özelliklere neden olabilir. Örneğin, göz rengi veya kan grubu gibi. Neandertaller ve modern insanlar arasında da gen varyantları vardır. Bu varyantlar, melezleşme sonucunda modern insanlara aktarılmıştır.

Neandertal DNA’sından gelen bazı gen varyantları, cilt rengi, saç tipi, bağışıklık sistemi, metabolizma ve ruh hali gibi özelliklerimizi etkiliyor.

Yüz şekli neden önemli? Yüz şekli, bir insanın kimliğinin ve kişiliğinin önemli bir parçasıdır. Yüz şekli, bir insanın duygularını, ifadelerini ve iletişimini etkiler. Ayrıca yüz şekli, bir insanın atalarının ve kökeninin de ipuçlarını verir. Yüz şeklini belirlemek için yüzünün çeşitli noktalarını ölçmek gerekir. Bu ölçümler yüzünün oranlarını ve simetrisini gösterir. Yüz şekli, yuvarlak, oval, kare, dikdörtgen, kalp veya elmas gibi temel kategorilere ayrılabilir.

Neandertallerin yüzleri, modern insanlardan farklıydı. Daha büyük ve daha uzun burunlara, daha belirgin kaş çıkıntılarına ve daha geniş yanak kemiklerine sahiptiler. Bu özelliklerin soğuk iklimde yaşamaya uyum sağlamakla ilgisi olabilir. Neandertal DNA’sından gelen bir gen varyantı, modern insanlarda da yüz kemiklerinin daha büyük olmasına neden oluyor. Bu da daha güçlü çene kasları ve dişleri sağlıyor. Ancak aynı varyant, burun deliklerinin daha küçük olmasına da sebep oluyor. Bu da solunum problemlerine yol açabiliyor.

Neandertal DNA’sının etkileri sadece olumlu veya olumsuz değil. Bazı durumlarda avantajlı olabilirken, bazı durumlarda dezavantajlı olabilirler. Örneğin, Neandertal DNA’sından gelen bir gen varyantı, bağışıklık sistemini güçlendiriyor ve bazı enfeksiyonlara karşı direnç veriyor. Ancak aynı varyant, otoimmün hastalıklara da sebep olabiliyor. Benzer şekilde, Neandertal DNA’sından gelen bir başka gen varyantı, prostat kanseri riskini artırırken, kolon kanseri riskini azaltıyor.

Neandertal DNA’sının etkileri hakkında daha fazla bilgi edinmek için yeni araştırma yöntemleri geliştiriliyor. Bu yöntemler sayesinde Neandertal genomunun büyük bir kısmını fosillerden değil, doğrudan insanlardan elde edebiliyoruz. Bu da bize atalarımızla olan ilişkimizi ve evrimimizi daha iyi anlamamızı sağlıyor.

Cornell University. 7 Haziran 2023.

Makale: Wei, X., Robles, C. R., Pazokitoroudi, A., Ganna, A., Gusev, A., Durvasula, A., … & Sankararaman, S. (2023). The lingering effects of Neanderthal introgression on human complex traits. Elife, 12, e80757.