Bingöl’e Düşen Göktaşının Sırrı Çözüldü

28 Eylül 2021

Bingöl’e düşen gök taşı ile benzer olan meteroit, 23 milyon yıldır uzayda dolaşıyor. 2018 LA, düşmeden önce uzayda tespit edilen ikinci asteroit. Bilim insanları, Kalahari Çölü’ne düşen gök taşı ile Sarıçiçek meteoriti arasında yeni benzerlikler keşfetti.

Bingöl‘e 2015 yılında bir gök taşı (meteorit) düştü. Sarıçiçek köyüne düşen meteorite bilim insanları köyün adını verdi. 2018’de Botsvana’ya düşen 2018 LA isimli meteroitin Sarıçiçek’le benzer yönleri ortaya çıktı. Sarıçiçek gibi 2018 LA da, 4 Vesta asteroitinin güneyinde bulunan Rheasilvia çarpma tabanındaki Antonia kraterinden yaklaşık 23 milyon yıl önce koptu.

Uluslararası bir araştırma ekibi, atmosferde bir gök taşını yakaladı. Ardından bu meteorit, 2 Haziran 2018’de Güney Afrika ülkesi Botsvana‘daki Kalahari Çölü’nde bir milli parka düştü. SETI Enstitüsü meteor gökbilimcisi Peter Jenniskens‘in liderliğindeki ekip, şimdiye kadar alanda 23 göktaşı buldu. Yeni yayımlanan bir çalışma, göktaşının kaynağını gösterdi. Araştırmacılar, bulgularını Meteoritics and Planetary Science dergisinde yayımladı.

Trabzon’a gök taşı düştü iddiası sosyal medyayı karıştırdı! Birçok Twitter kullanıcısı, bu gök taşının diğer illerde de görüldüğünü söyledi.

Gök taşı düşmeden evvel 1,5 metreydi

Arizona Üniversitesinin Catalina Gökyüzü Araştırması, meteoriti ilk olarak yıldızlar arasında hareket eden soluk bir ışık noktası olarak tespit etti. Ardından gökbilimciler Avustralya’daki SkyMapper Teleskopu‘yla asteroitin uzayda döndüğünü gözlemlediler. Dünya yolculuğunda, kozmik ışınlar asteroiti sıkıştırdı ve radyoaktif izotoplar oluşturdu. Araştırmacılar, bu izotopları analiz ederek 2018 LA’in güneş ışığının yaklaşık yüzde 25’ini yansıttığını belirledi. Ayrıca asteroitin Dünya’ya düşmeden önce yaklaşık olarak 1,5 metre boyutunda sağlam bir kaya olduğunu da tespit ettiler.

2018 LA, gökyüzünde tespit edildikten kısa süre sonra atmosferde yanmaya başladı. Ateş topuna dönen meteor, Kalahari Çölü’ne düştü. NASA JPL’nin Yeryüzüne Yakın Cisim Çalışmaları Merkezinden Davide Farnocchia, asteroitin düşüş alanını hesapladı. Düşme alanını doğruladıktan sonra Okavango Araştırma Enstitüsünden Oliver Moses ve Jenniskens, diğer bilim insanlarıyla meteoriti aramaya koyuldu. Gök taşlarını aramak için Botswana Uluslararası Bilim ve Teknoloji Üniversitesinden ve Botsvana Jeoloji Enstitüsünden araştırmacılar da ekibe dahil oldu. Aramanın beşinci gününde ilk örneği buldular. 18 gram ağırlıkta ve 3 santimetre büyüklükte bir gök taşıydı. Bu gök taşına düştüğü yerden dolayı “Motopi Pan” ismini verdiler.

23 milyon yıldır uzayda dolaşıyordu

Ardından araştırmacılar, uzaydaki küçük asteroit gözlemlerini gök taşlarından toplanan bilgilerle birleştirdi. Bulgular, 2018 LA’in Güneş Sistemimizdeki en büyük ikinci asteroit olan Mars ve Jüpiter arasındaki Vesta’dan geldiğini gösterdi. Vesta, NASA’nın DAWN misyonunun hedefi olduğu için NASA verileri de çalışmaya katkı sağladı. Çalışmanın önemi, meteoritin Dünya’ya düşmeden önce gözlemlenmesiydi. 2018 LA, Dünya’ya düşmeden önce uzayda tespit edilen ikinci asteroit oldu. İlki, 10 yıl önce Sudan’a düşen 2008 TC3 idi.

Finlandiya Helsinki Üniversitesindeki analiz, Motopi Pan’ın dev asteroit Vesta’dan kaynaklandığı bilinen Howardite-Ökrit-Diyojenit (HED) göktaşları grubuna ait olduğunu gösterdi. Çalışma lideri Jenniskens, Sarıçiçek’in de HED kaynaklı olduğunu söyledi. Ekip, Ekim 2018’de Botsvana’da 22 tane daha küçük göktaşı buldu. Araştırmacılar, asteroit 2018 LA’in içerdiği materyali Howardite olarak sınıflandırdı ancak bazı parçaları Diyojenitlere ve Ökritlere daha yakın çıktı.

Dünya’ya düşen tüm HED gök taşlarının üçte biri 22 milyon yıl önce fırladı. Analizler, 2018 LA’in de yaklaşık 23 milyon yıldır küçük bir nesne olarak uzayda dolaştığını gösterdi. Ek olarak araştırmacılar, meteoritin atmosfere girmeden önce saatte yaklaşık 60 bin kilometre hızla hareket ettiğini buldu.