ABD Yüksek Mahkemesi, devlet bankası Halkbank’ın “egemen bağışıklık” gerekçesiyle yargılamadan muaf tutulma talebini reddetti. Karar, dolandırıcılık, kara para aklama ve komplo suçlamalarına ilişkin davanın yeniden görülmesinin önünü açarak sürecin Manhattan Federal Mahkemesi’nde devam etmesini sağlayacak.
Egemen Bağışıklık Savunması Kabul Görmedi
2019’da açılan davada, ABD’li savcılar Halkbank’ı İran’ın ABD yaptırımlarını delmesine yardımcı olmakla suçluyor. İddialara göre banka, İran, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki para hizmeti sağlayıcıları ve paravan şirketler üzerinden yaklaşık 20 milyar dolarlık kısıtlı fonu gizlice transfer etti. Ayrıca, petrol gelirlerinin altın ve nakde dönüştürüldüğü, bu işlemleri gizlemek amacıyla sahte gıda sevkiyat belgeleri düzenlendiği öne sürülüyor.
Halkbank ise suçlamaları bütünüyle reddederek, devlet bankası olması nedeniyle “egemen bağışıklık” kapsamında yargılamadan muaf tutulması gerektiğini savunmuştu. Ancak Yüksek Mahkeme, bu argümanı kabul etmedi ve alt mahkemenin kararını onaylayarak davanın devamına hükmetti.
Mahkeme: Ticari Kuruluşlar Cezai Dokunulmazlıktan Yararlanamaz
Yüksek Mahkeme’nin kararı, daha önce İkinci ABD Temyiz Mahkemesi’nin vardığı sonucu da güçlendirdi. Söz konusu mahkeme, örf ve adet hukukunun devlet kontrolündeki ticari kuruluşlara cezai dokunulmazlık tanımadığına karar vermişti.
ABD Adalet Bakanlığı da 6 Ağustos’ta Yüksek Mahkeme’ye sunduğu görüşte, “genel hukuk ilkelerinin yabancı devlet şirketlerini cezai kovuşturmalardan korumadığı” yönünde beyanda bulunmuştu.
Bu karar, Halkbank’ın davayı durdurmaya yönelik son başvurusunun da reddedilmesi anlamına geliyor. Böylece, Manhattan’daki federal savcılar tarafından yürütülen ceza davası yeniden görülecek.
Diplomatik Gerilim Yaratmıştı
Halkbank davası, açıldığı 2019 yılında dönemin ABD Başkanı Donald Trump yönetimi döneminde Washington–Ankara hattında diplomatik bir kriz yaratmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, o dönemde davayı “yasa dışı ve çirkin bir adım” olarak nitelendirmişti.
Yüksek Mahkeme’nin bugünkü kararı, yalnızca bankanın değil, aynı zamanda Türkiye-ABD ilişkilerinin de yeniden hukuki ve diplomatik bir sınavdan geçeceğine işaret ediyor.
- NHY/ Reuters, Associated Press, Bloomberg
