Erdoğan’ın Ortadoğu’daki Çifte Oyunu: İran’a Sert, ABD’ye Sessiz; Türkiye Sınırda Teyakkuzda

Eda KAYA
-

İran’ın İsrail’e yönelik misilleme saldırıları ve ABD’nin İran’a karşı düzenlediği son askeri operasyonlar, Ortadoğu’yu yeni bir çatışma sarmalına sürüklerken, Türkiye bu denklemde dikkat çekici bir pozisyon alıyor. Bir yandan İran vatandaşlarının Türkiye’ye yönelik vizesiz girişlerinde belirgin bir artış gözlenirken, öte yandan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, İsrail’e karşı sert söylemler geliştirirken ABD’ye yönelik temkinli ve neredeyse sessiz bir tutum sergiliyor.

Sınırda Sessiz Hareketlilik

İran’ın nükleer tesislerine yapılan saldırıların ardından, sınır illerinde gözlemlenen hareketlilik ve yerel kaynakların aktardığına göre artan İranlı geçişleri, Türkiye’nin göç politikaları açısından yeni bir baskı oluşturuyor. Türk yetkililer, söz konusu geçişlerin “kitlesel göç” olmadığını, gelenlerin “turist” statüsünde değerlendirildiğini belirtse de; bölgede sınır güvenlik önlemlerinin artırıldığı, bazı sınır kapılarında kontrollerin sıkılaştırıldığı bildiriliyor.

Özellikle İran ile artan tansiyonun ardından, Hatay, Van ve Ağrı’daki sınır hatlarında geçici kontrol noktaları kurulmuş durumda. İçişleri kaynakları, bu önlemlerin “bölgesel güvenlik istikrarını koruma” amacı taşıdığını ifade ederken, resmi açıklamalarda İran’dan gelenlerin “savaş mağduru” statüsünde olmadıkları ısrarla vurgulanıyor.

Erdoğan’dan İsrail’e Sert Eleştiri, ABD’ye Sessizlik

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 21 Haziran’daki İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) zirvesinde yaptığı açıklamada İsrail’in İran’a yönelik saldırılarını “zehirli bir barış düşmanlığı” olarak tanımladı. Erdoğan, İsrail’i nükleer görüşmeleri sabote etmekle suçlarken, “Ortadoğu halklarının onurunu hedef alan bu saldırganlığa karşı birlikte durmalıyız” dedi. Ancak aynı konuşmada ABD’nin İran’a düzenlediği hava harekâtına dair herhangi bir açık eleştiri gelmedi.

Bu suskunluk, Türkiye’nin Kürecik’te yer alan ve NATO bünyesinde faaliyet gösteren radar istasyonu üzerinden İsrail’in savunma sistemlerine katkı sunduğu yönündeki eleştirileri yeniden gündeme taşıdı. Türkiye’nin hâlen ABD ile askeri ve istihbarat işbirliğini sürdürüyor olması, Erdoğan’ın İsrail karşıtı sert retoriğiyle çelişiyor.

Arabuluculuk Oyunu ve Diplomatik Açmaz

Ankara’nın hem Tahran hem de Washington nezdinde “arabulucu” pozisyonuna oynadığı görülüyor. Dışişleri kaynakları, Türkiye’nin İran-ABD arasında yeniden başlayabilecek müzakerelerde kolaylaştırıcı rol oynamaya hazır olduğunu ifade ederken, bu çağrılar henüz somut bir diplomatik kanala dönüşmedi. Uzmanlar, Türkiye’nin denge siyasetine dayanan bu pozisyonunun sahada netleşen askeri gerilim karşısında giderek kırılganlaştığını vurguluyor.

Öte yandan Türkiye, bölgedeki çatışmaların daha da büyümesi halinde yeni bir göç dalgası ve ekonomik istikrarsızlık riskiyle karşı karşıya kalabilir. Turizm ve enerji ticareti gibi hayati alanlarda İran ile dengeli ilişkileri korumaya çalışan Ankara, aynı zamanda Batı ittifakıyla olan stratejik bağlarını zedelemek istemiyor.

Çifte Gerçeklik: Retorik ve Gerçek Politik

Türkiye’nin Ortadoğu politikasında bugün karşı karşıya olduğu tablo, bir tür çifte gerçekliğe işaret ediyor: Kamuoyuna dönük sert söylemlerle diplomatik zeminde kurulan yumuşak geçişli ilişkiler birbirine paralel yürütülmeye çalışılıyor. Erdoğan yönetiminin İsrail karşıtı açıklamalarına rağmen, ABD ve NATO ile ilişkilerde hiçbir kırılma emaresi görünmüyor. Üstelik İranlı sığınmacılar meselesinde uygulanan temkinli yaklaşım, hükümetin iç kamuoyundaki “millî güvenlik hassasiyetini” sürdürürken dışarıya karşı “denge arayışını” göstermeye devam ettiğini ortaya koyuyor.

Denge mi, İkilem mi?

Türkiye’nin İran-İsrail-ABD hattındaki konumlanışı bir diplomatik denge politikasından çok, günün koşullarına göre ayarlanmış bir kriz yönetimi pratiği olarak değerlendiriliyor. Uzmanlara göre bu tür belirsiz pozisyonlar uzun vadede ne içeride güven verir ne de dış politikada saygınlık getirir. Erdoğan yönetiminin bu süreçte dengeyi ne kadar koruyabileceği, sadece söylemde değil, sınır politikalarında ve diplomatik girişimlerde göstereceği samimiyetle ölçülecek.

  • NHY / Reuters, Associated Press, Al Jazeera, IRIB, Tasnim, Artı Gerçek, T.C. Dışişleri Bakanlığı açıklamaları, yerel sınır kaynakları.
Eda KAYA
Latest posts by Eda KAYA (see all)

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri