TCMB’nin son Finansal İstikrar Raporu, bankacılık kârlılığındaki artışın büyük ölçüde bireysel borçlanma, kredi kartı kullanımı ve komisyon gelirleriyle sağlandığını ortaya koyuyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Kasım 2025 Finansal İstikrar Raporu, bankacılık sektöründe hızla artan kârlılığın ardında bireylerin ve küçük işletmelerin borçlanmasının bulunduğunu gösteriyor. Rapora göre hanehalkı borçları enflasyonun üzerinde artarken, bankaların gelirlerinde en büyük payı kişisel krediler, kredi kartı harcamaları ve bireylerden alınan ücret-komisyon kalemleri oluşturuyor.
Hanehalkı Borçluluğu Enflasyonu Geride Bıraktı
Rapor, Eylül 2025’e kadar tüketici enflasyonunun yüzde 33,29 olduğunu; buna karşın hanehalkı borçlarının yüzde 46,9 arttığını ortaya koyuyor. Aynı dönemde finansal varlıklardaki artış yüzde 44,5’e ulaştı; böylece hem borçlu kesim daha fazla borçlandı hem de tasarruf sahipleri reel anlamda daha zenginleşti.
Kişisel kredilere getirilen aylık yüzde 2’lik büyüme sınırı, hanehalkını kredi kartlarına yönlendirdi. Bireysel kredi kartı borçları toplam finansal borçların yarısına yaklaşıyor. Rapora göre kredi kartı borçluluğundaki yükseliş eğilimi 2022’den bu yana kesintisiz devam ediyor. Gerileyen reel ücretler, birçok bireyi harcamalarını borçlanma yoluyla finanse etmeye zorladı.
KKM’den Çıkış, Fonlara ve Altına Yöneliş
Kur Korumalı Mevduat (KKM), bir yıl içinde 1,1 trilyon TL’den 274 milyar TL’ye gerilerken, bireylerin yatırım fonlarındaki varlıkları 2,6 trilyon TL arttı. TL mevduat ise tasarrufların en büyük kalemi olmayı sürdürdü.
Yabancı para mevduatlar ve altın karşılığı varlıkların toplamı 127 milyar dolar seviyesine ulaştı. Yabancı para fonları 2024 sonunda 47 milyar dolarken 2025 sonunda 75 milyar dolara çıktı. Böylece bireylerin efektif döviz varlıkları 200 milyar doların üzerine çıkmış oldu.
Büyük Şirketler Dövizle Borçlanıyor, KOBİ’ler TL Faizine Takılıyor
Reel sektörde TL kredileri enflasyonla paralel şekilde yüzde 34,5 artarken, döviz kredilerinin TL karşılığı yüzde 49 yükseldi. Büyük şirketler ekonomik programın etkisiyle görece düşük kalan kur artışından yararlanarak dolar cinsi borçlanmaya yöneldi. Yurt içi döviz kredileri 144,7 milyar dolardan 177,3 milyar dolara çıktı.
Buna karşılık işletmelerin TL mevduatları yüksek faiz nedeniyle yüzde 64,3 artarak 2 trilyon TL yükseldi. Yabancı para mevduatlar ise sınırlı bir artışla 13,6 milyar dolar büyüdü.
BIST şirketlerinin finansal tabloları, yüksek faiz ortamının kârlılığı baskıladığını gösteriyor. Uzun dönem ortalaması yüzde 11,5 olan EBITDA/aktif oranı yılın ilk çeyreğinde yüzde 8,7’ye gerilerken ikinci çeyrekte yüzde 10,6’ya toparlandı. Net kârlılıkta düşüş daha keskin oldu.
Bireysel Borçlanma Bankaların Kâr Motoru
Bankaların kredi büyümesi büyük ölçüde bireysel krediler ve kredi kartları üzerinden gerçekleşiyor. Kamu bankalarında kredi büyümesi özel bankalara göre daha hızlı. Kredi kartlarında yıllık büyüme oranı yüzde 53’e, bireysel kredilerde ise yüzde 43’e ulaştı. Buna karşın ticari kredi büyümesi yüzde 12 seviyesinde yatay seyrediyor.
KOBİ’lerde takipteki kredi oranı yüzde 3’e yükselirken, bireysel kredilerde NPL oranı yüzde 4,9’a, kredi kartlarında ise yüzde 4,2’ye çıktı. Temmuz ayında yapılan yeniden yapılandırma hamlesi olmasaydı oranların daha da yükseleceği belirtiliyor.
Bankalar Rekor Kârda: Yük Hanehalkının Omuzlarında
2025’in üçüncü çeyreğinde bankacılık sektöründe aktif kârlılığı yüzde 2,3’e, özkaynak kârlılığı ise yüzde 27,6’ya çıktı. Net faiz gelirleri büyük ölçüde sabit kalırken bankalar, ücret ve komisyon gelirlerini 1 puan seviyelerinden 2,4 puana taşıdı.
En yüksek gelir kalemlerini kredi kartı işlemleri, havale-eft ücretleri ile sigorta ve vergi işlemleri oluşturdu. Rapora göre bireylerden alınan çeşitli ücretler bankaların kârlılığına “kayda değer” katkı sağladı.
- NHY / BirGün, TCMB Borsa İstanbul
- Bennu Numunesinde İlk Kez Triptofan İzine Rastlandı: Yaşamın Kökeni Tartışması Yeniden Alevlendi - 3 Aralık 2025
- Eğitim Sen, MESEM Protestosunda Gözaltına Alınan 14 Öğrencinin Serbest Bırakılmasını Talep Etti - 2 Aralık 2025
- İmamoğlu Duruşmalarının TRT’den Yayınlanması Teklifi AKP ve MHP Oylarıyla Reddedildi - 2 Aralık 2025
