Son yıllarda Batılı kalkınma ajanslarının etkinliği giderek daha fazla sorgulanıyor. Uluslararası kalkınma finansmanı kuruluşları ve resmi yardım kanalları eskisi kadar güçlü değil; kaynak akışı daraldı, projeler finansman sıkıntısıyla karşı karşıya. Bu tablo, küresel kalkınma finansmanı modelinin yön kaybettiğini ortaya koyuyor.
Tam da bu boşlukta Çin, Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) ile sahneye çıktı. 2025’in ilk yarısında BRI kapsamındaki inşaat ve yatırım projeleri değeri rekor seviyelere ulaştı. Çin, enerji, ulaştırma, altyapı ve elektronik alanlarında Afrika ve Orta Asya’da güçlü pozisyonlar elde ediyor. Ancak bu yalnızca altyapı yatırımı değil; aynı zamanda kalkınma finansmanının yeniden tanımlanması anlamına geliyor.
Küresel Ticarette Kırılma Noktası
McKinsey’nin analizlerine göre, 2035’e kadar küresel ticaretin önemli bir kısmı mevcut rotalardan başka güzergâhlara kayabilir. En kırılgan hatlar gelişmiş ekonomiler arasındaki koridorlar olurken, Asya-Afrika veya Asya-Orta Asya gibi gelişmekte olan ülkeleri birbirine bağlayan rotaların öne çıkma ihtimali artıyor.
Çin, kara ve deniz bağlantılarını erkenden kurarak bu dönüşümde avantaj sağladı. Yeni Kara İpek Yolu, Avrasya köprü projeleri ve Trans-Hazar güzergâhı sayesinde lojistik ağını genişletiyor. Ancak yalnız değil: Hindistan da “boynuz kulağı geçme” stratejisiyle sahneye çıkıyor. Özellikle Orta Koridor (TITR) ve Uluslararası Kuzey-Güney Taşıma Koridoru (INSTC) gibi projeler, Hindistan’ın yeni alternatifler geliştirme çabasının somut örnekleri.
Çin’in Gücü, Hindistan’ın Fırsatı
Çin’in avantajları açık: güçlü finansman kapasitesi, geniş altyapı ağları ve krediler üzerinden kurduğu siyasi nüfuz. BRI, Çin’e yalnızca ticaret yollarında değil, diplomasi alanında da hareket kabiliyeti kazandırıyor.
Hindistan ise farklı bir yol arıyor. Çin’in “güç oyunu” yaklaşımının aksine, dayanışma ve eşitlik temelli bir söylem geliştirme potansiyeline sahip. Coğrafi konumu, Hint Okyanusu’ndan Körfez’e, Güney Asya’dan Orta Asya’ya kadar geniş bağlantı imkânları sunuyor. Ayrıca, INSTC gibi alternatif hatlar sayesinde Avrupa ve Avrasya pazarlarına açılma şansını artırıyor.
Türkiye’nin Stratejik Konumu
Afro-Avrasya coğrafyasında köprü ülke olan Türkiye, bu yeni ticaret denkleminin merkezinde yer alıyor. Tarihi İpek Yolu mirası ve jeostratejik konumu sayesinde Çin’in BRI projelerinde transit güzergâh olarak kritik bir rol oynuyor. İstanbul Boğazı, Marmara geçişi ve Kapıkule-Orta Koridor bağlantısı Türkiye’yi doğal bir ticaret kavşağına dönüştürüyor.
Aynı zamanda Hindistan’ın girişimlerine de açık kapı bırakabilir. Orta Koridor ve INSTC ile kurulacak yeni demiryolu ve lojistik entegrasyonlar, Türkiye’ye çok yönlü işbirliği imkânı sunuyor. Ancak riskler de göz ardı edilmemeli: Çin ile derin ekonomik bağımlılık, borç tuzağı projeleri ve ithalat baskısının yerli sanayiye zarar verme ihtimali Ankara’nın dikkatle yönetmesi gereken konular arasında.
Yeni Oyun Kurucular
Küresel kalkınma finansının yönünü kaybettiği bir dönemde Çin ve Hindistan, Afro-Avrasya ticaret yollarında yeni güç merkezleri olarak öne çıkıyor. Çin finansal ve altyapısal kapasitesiyle, Hindistan ise esnek diplomasisi ve alternatif güzergâh vizyonuyla farklı avantajlar yakalıyor.
Türkiye için kritik soru şu: Bu rekabette hangi aktörle, hangi koşullarda entegre olunacak? Yeni çağda ticaret yalnızca malların taşınması değil; yatırım, altyapı, politika ve diplomasinin iç içe geçtiği bir oyun. Çin ve Hindistan bu oyunun kurallarını yeniden yazmaya hazırlanıyor.
Kaynaklar:
-
Green Finance & Development Center (Fudan University) – China Belt and Road Initiative (BRI) Investment Report 2025 H1
greenfdc.org -
McKinsey & Company – A new trade paradigm: How shifts in trade corridors could affect business
mckinsey.com -
Wikipedia – New Eurasian Land Bridge (Yeni Avrasya Kara Köprüsü hakkında bilgiler)
wikipedia.org -
The Economic Times (India) – India, Kazakhstan eye Middle Corridor (TITR) trade route as alternative to China’s BRI
economictimes.com -
Eurasian Times – Defying US, Rivaling China: India, Iran & Armenia Forge New Trade Routes To Rival Belt & Road Initiative
eurasiantimes.com
- Ticaret Koridorlarında Yeni Dengeler - 30 Eylül 2025
- Mecliste Annelerin Sesi: Çatışmadan Barışa Giden Zor Yol - 20 Ağustos 2025
- Irk: Bedenin Ötesinde İdeolojik Bir Kurgu - 3 Ağustos 2025
