Baş Belası Olacak Yeni Salgın: Eski Bakteriler Buzullardan Serbest Kalıyor

31 Temmuz 2023

Uzmanlar, kalıcı buzların erimesiyle serbest kalan eski bakterilerin, modern mikrobiyal toplulukları etkileyebileceği ve insanlık için yeni bir salgının kapısını aralayabileceği uyarısında bulunuyor.

Eriyen permafrosttan (kalıcı buz) kaçan eski patojenler, modern mikrobiyal topluluklarda hayatta kalma potansiyeline sahip olmalarının yanı sıra, bazen modern çeşitlilikleri öldürerek baskın türler haline gelebiliyor. Bu durumun gelecekte nasıl etki edeceği ise öngörülemiyor ve bilim insanlarını en çok endişelendiren konu bu belirsizlik.

Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi ve Helsinki Üniversitesi’nden çalışmanın baş yazarı Giovanni Strona, “Yapay yaşam simülasyonları kullanıyoruz. Bu dijital organizmalar, kaynaklar için rekabet eden bilgisayar programları gibi davranıyorlar. Oldukça soyut olsalar da, bakteri benzeri davranışlar sergiliyorlar. Kaynakları kullanarak büyüyorlar, rekabet ediyorlar, çoğalıyorlar ve çevreleriyle etkileşime giriyorlar” diyor.

Simülasyonlar, gerçek mikropları içermeme avantajı sayesinde, birçok farklı değişkeni hassas bir şekilde ayarlayarak simülasyonları defalarca tekrar etme imkanı sağlıyor.

Araştırmalar, eski istilacı patojenlerin, modern mikrobiyal topluluklarda sıklıkla hayatta kalabileceğini ve evrimleşebileceğini gösteriyor ve bu keşif oldukça dikkat çekici. Ayrıca, eski bakterilerin modern topluluklar içinde başarılı olabileceği de belirlendi. Vakaların yaklaşık yüzde üçünde, antik patojenler günümüz bakterilerini geride bırakarak baskın tür haline geldi. Diğer vakalarda ise mikrobiyal çeşitliliği artırdı. Ancak vakaların yüzde birinde, işgalcilerin öngörülemeyen sonuçlar doğurduğu görüldü.

Strona, “Bazı istilacılar, ‘uygun’ özelliklere sahip olmalarına rağmen başarısız olabilirken, başarılı olamayacak gibi görünen bazıları aslında topluluk için büyük tehdit olabilir” diye açıklıyor ve ekliyor: “Öngörülemezlik tam anlamıyla endişe verici çünkü hazırlanmanın ne kadar zor olduğunu gösteriyor.”

Buzulların altından çıkıp serbest kalan eski mikroplar, küresel sıcaklıkların artmasıyla birlikte gerçek bir olasılık olarak karşımıza çıkıyor. Bu eski patojenlerin insanlara bulaşıp yeni bir salgına yol açma riski, uzmanların en büyük endişesi. Ancak, yeni araştırma, bu eski bakterilerin ekosistem üzerindeki etkisinin de göz ardı edilmemesi gereken bir tehlike olduğuna işaret ediyor.

Uzun süredir dengede olan ortamlara dahil olan bu eski mikroplar, binlerce yıllık dengeyi bozarak ekosistemde ciddi değişikliklere yol açabilir. Küçük bir mikroorganizmanın dahi ekosistem üzerinde derin etkileri olabilir.

Strona, “Net çeşitlilik aynı kalsa veya artsa bile, ekolojik toplulukların yapısını bozmak iyi bir şey değil” diye uyarıyor ve ekliyor: “Tamamen öngörülemeyen ardışık etkiler

Bu çalışma PLOS Computational Biology dergisinde yayınlandı.