Neandertaller nasıl anlaşıyordu; nasıl bir dil kullanıyordu?

7 Temmuz 2023

Neandertaller, 250 bin yıl ila 40 bin yıl önce yaşamış olan ve modern insanlarla yakın akraba olan bir insan türüydü. Peki bu eski insanlar nasıl iletişim kuruyorlardı? Hangi dili kullanıyorlardı? Bu soruların kesin cevapları yok, çünkü Neandertaller konuşamayan fosiller olarak kaldılar ve kayıt cihazları onlar yok olmadan çok önce icat edildi. Ancak, yeni bir çalışma, Neandertal dilinin nasıl olabileceğine dair bazı ipuçları sunuyor.

Çalışmanın yazarı Antonio Benítez-Burraco, Seville Üniversitesi’nde bir dilbilimcidir. Benítez-Burraco, Neandertal dilini araştırmak için anatomik, sosyal-kültürel, bilişsel, çevresel ve genetik verileri bir araya getiren çok disiplinli bir yaklaşım kullandı. Çalışması henüz yayınlanmadı, ancak önemli bulgularını paylaştı. Benítez-Burraco’ya göre, “Neandertaller muhtemelen bizim dillerimize çok benzeyen, ancak görünüşte daha az karmaşık ve daha az esnek olan diller konuşuyorlardı”. Bu, Neandertallerin iletişim kurmak için sesleri kullanabildikleri, ancak dilbilgisi ve sözcük dağarcığı açısından bizden daha sınırlı oldukları anlamına geliyor.

Neandertal dilinin nasıl olduğunu anlamak için, onların fiziksel özelliklerine, yaşam tarzlarına ve zihinsel yeteneklerine bakmak gerekir. Örneğin, Neandertallerin ses üretmek için gerekli olan organlara sahip oldukları biliniyor. Onların boğaz yapısı ve ses telleri bizimkine benziyordu. Ayrıca, konuşma için önemli olan beyin bölgeleri de bizimkine benzerdi. Ancak, Neandertallerin ağızları ve dişleri bizden farklıydı. Onların ağızları daha büyük ve dişleri daha öndeydi. Bu da onların sesleri bizden farklı şekillendirdikleri anlamına geliyor. Belki de onların dilleri daha az sesli harf içeriyordu.

Neandertallerin sosyal ve kültürel yaşamları da dil gelişimini etkileyebilir. Neandertaller genellikle küçük gruplar halinde yaşıyorlardı. Bu da onların dillerinin daha az çeşitli ve daha az karmaşık olabileceği anlamına geliyor. Ayrıca, Neandertallerin sanat, müzik veya sembolik düşünce gibi dil ile ilişkili faaliyetlerde bulunduklarına dair çok az kanıt var. Bu da onların dillerinin daha az soyut ve daha az zengin olabileceği anlamına geliyor.

Neandertallerin bilişsel yetenekleri de dil yetenekleri ile bağlantılıdır. Neandertallerin zekası bizimki ile karşılaştırılabilir olsa da, bazı farklılıklar vardır. Örneğin, Neandertallerin uzun vadeli planlama veya problem çözme gibi yüksek düzeyde bilişsel becerileri bizden daha az gelişmiş olabilir. Bu da onların dillerinin daha basit ve daha somut olabileceği anlamına geliyor.

Son olarak, Neandertallerin genetik yapısı da dil yetenekleri ile ilgilidir. Neandertallerin DNA’sının bir kısmı modern insanların DNA’sına aktarılmıştır. Bu da onların bizimle ortak ataları olduğunu gösterir. Ancak, Neandertallerin DNA’sında bizde olmayan bazı mutasyonlar da vardır. Bu mutasyonlardan bazıları dil ile ilgili genleri etkileyebilir. Örneğin, FOXP2 geni, konuşma ve dil gelişimi için önemlidir. Bu gen bizde ve Neandertallerde aynıdır. Ancak, bu genin etrafındaki DNA dizilimi bizde ve Neandertallerde farklıdır. Bu da bu genin farklı şekilde çalıştığı anlamına gelebilir.

Neandertal dilinin nasıl olduğunu tam olarak bilemeyiz, ancak araştırmalar bize bazı ipuçları veriyor. Neandertallerin bizimle iletişim kurabilecekleri, ancak dillerinin bizden daha basit ve daha az esnek olduğu görülüyor. Belki de onların dilleri, onların yaşadıkları zorlu ortama uyum sağlamıştır. Neandertal dilinin sırlarını çözmek, hem onların hem de bizim kökenlerimizi anlamamıza yardımcı olabilir.