Yer altından çekilen su miktarı Dünya’nın eksenini 80 cm doğuya kaydırmış olabilir

18 Haziran 2023

Dünya’nın ekseninin yönü sabit değildir. Zaman içinde küçük değişiklikler gösterir. Bu değişikliklerin bir kısmı mevsimsel olarak gerçekleşir. Örneğin, kışın kar yağdığında, Dünya’nın kutup bölgelerindeki buz kütleleri artar. Bu da Dünya’nın dönüşünü etkiler ve ekseninin yönünü değiştirir. Yazın ise kar eridiğinde, bu etki tersine döner.

Ancak mevsimsel değişikliklerin yanı sıra, insan faaliyetleri de Dünya’nın ekseninin yönünü etkileyebilir. Özellikle yer altından çekilen su miktarı, Dünya’nın kütle dağılımını ve dolayısıyla dönüşünü değiştirebilir. NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’ndan (JPL) bir grup araştırmacı, 2003-2020 yılları arasında Dünya’nın ekseninin nasıl değiştiğini inceledi. Sonuçlarını Nature Geoscience dergisinde yayımladılar.

Araştırmacılara göre, bu dönemde Dünya’nın ekseninin yönü 80 cm kadar doğuya kaydı. Bu kaymanın yaklaşık %40’ının yer altından çekilen su miktarından kaynaklandığını hesapladılar. Yer altından çekilen su, yer üstünde farklı yerlere taşınıyor veya buharlaşıyor. Bu da Dünya’nın kütle merkezinin hafifçe değişmesine neden oluyor. Bu değişim ise Dünya’nın dönüş ekseninin yönünü etkiliyor.

Araştırmacılar, yer altından çekilen su miktarının Dünya’nın eksenini nasıl etkilediğini göstermek için bir model kullandılar. Model, yer altındaki su seviyelerinin uydu verileriyle nasıl değiştiğini takip etti. Ayrıca yer üstündeki su hareketlerini de hesaba kattı. Örneğin, barajlarda biriken su veya deniz seviyesindeki artış gibi.

Araştırmanın baş yazarı Dr. Surendra Adhikari, “Yer altından çekilen suyun Dünya’nın eksenini nasıl etkilediğini ilk kez bu kadar detaylı bir şekilde gösterdik” dedi. “Bu çalışma, insan faaliyetlerinin gezegenimizin temel özelliklerinden biri olan dönüş üzerindeki etkisini ortaya koyuyor” diye ekledi.

Dünya’nın ekseninin yönündeki değişikliklerin insanlar için doğrudan bir etkisi yoktur. Ancak bu değişiklikleri izlemek ve anlamak önemlidir. Çünkü bu sayede Dünya’nın iklimi ve jeolojisi hakkında daha fazla bilgi edinebiliriz. (NHY)

Kaynaklar:: Adhikari S., Ivins E.R., Frederikse T., Landerer F.W., Caron L., Larour E.Y., Morlighem M., Seroussi H., Kuipers Munneke P., van den Broeke M.R., Reager J.T., Velicogna I., Wiese D.N., Willis J.K., Wouters B., Rignot E.J.M.C. (2021). Anthropogenic shifts of the terrestrial water storage axis of rotation drive polar motion changes since the 1990s. Nature Geoscience 14: 778–784.; GRACE and GRACE-FO Satellite Missions. https://gracefo.jpl.nasa.gov/