Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 yılı “Kadına Yönelik Şiddet Araştırması”na göre, kadınların büyük bölümü psikolojik, ekonomik ve fiziksel şiddete maruz bırakılıyor. Boşanan kadınlar özellikle şiddetin yoğun hedefi olurken, şiddetin temel gerekçeleri arasında erkeklerin öfke kontrol sorunları ve maddi sıkıntılar öne çıkıyor.
Yaşam Boyu Şiddet ve Medeni Durum İlişkisi
TÜİK tarafından 18 bin 275 kadınla yapılan araştırmaya göre, kadınların yüzde 28,2’si psikolojik, yüzde 18,3’ü ekonomik, yüzde 12,8’i fiziksel şiddete maruz kalıyor. Boşanan kadınlarda bu oranlar çok daha yüksek: yüzde 62,1 psikolojik, yüzde 42,5 ekonomik ve yüzde 41,5 fiziksel şiddet. Evli kadınlarda bu oranlar sırasıyla yüzde 26,4, 19,9 ve 11,6 olarak ölçüldü.
Fiziksel şiddet açısından 35-44 yaş grubu zirvede, bu grubu 45-59 yaş ve 25-34 yaş grupları izliyor. Araştırma, medeni durumun şiddetin şiddet ve türleri üzerinde belirleyici olduğunu ortaya koyuyor. Boşanan kadınlar son 12 ayda fiziksel ve psikolojik şiddete maruz kalmada en yüksek risk grubunu oluşturuyor.
Eğitim ve Sosyal Statüye Göre Şiddet Dağılımı
Araştırma, şiddete uğrayan kadınların eğitim ve çalışma durumlarına da ışık tutuyor. Eğitim seviyesinin düşüklüğü, ekonomik şiddete maruz kalma riskini artırıyor; okul bitirmeyen kadınların yüzde 31,8’i ekonomik şiddet görürken, yükseköğretim mezunlarında bu oran yüzde 8,9.
Psikolojik şiddet çoğunlukla özel sektörde çalışan kadınlarda görülürken (%34), ekonomik şiddet oranı özel sektörde çalışanlarda %21,1, kamu sektöründe çalışanlarda %10,6 olarak saptandı. Bu bulgular, ekonomik bağımsızlığın kadınların şiddete karşı kırılganlığını azaltabileceğine işaret ediyor.
Son 12 Ayın Şiddet Verileri ve Dijital Tehditler
Son 12 aylık dönemde, kadınların yüzde 11,6’sı psikolojik, yüzde 3,2’si ekonomik, yüzde 2,6’sı fiziksel, yüzde 0,9’u cinsel şiddete maruz kaldı. Dijital şiddet ve ısrarlı takip gibi modern şiddet biçimleri ilk kez araştırmaya dahil edildi. Dijital şiddet özellikle genç kadınlarda yoğun: 15-24 yaş grubunda yüzde 7,3.
Yoğun kentlerde yaşayan kadınlar psikolojik (%12,2) ve dijital (%4,2) şiddete daha fazla maruz kalırken, kırda yaşayan kadınlarda ekonomik şiddet öne çıkıyor (%3,7). Araştırma, şiddetin mekânsal dağılımında fiziksel şiddetin en çok Kuzeydoğu Anadolu’da (%25,9) görüldüğünü, en düşük oranların ise Ortadoğu Anadolu’da (%8,8) olduğunu ortaya koyuyor.
Şiddetin Bahaneleri ve Toplumsal Gerçekler
Kadınların maruz kaldığı şiddetin gerekçeleri incelendiğinde, öfke kontrol sorunları (%21,7), maddi sıkıntılar (%13) ve erkeğin yetiştirilme tarzı (%13,3) öne çıkıyor. Genç kadınlarda erkeklerin kıskançlık davranışları (%14,1) şiddetin tetikleyicisi olarak öne çıkarken, yaş ilerledikçe maddi sıkıntı ve iş sorunları daha belirleyici hale geliyor.
Araştırma, şiddete maruz kalan kadınların büyük kısmının (%47,7) yaşadığı olayları kimseye anlatmadığını gösteriyor. Bu durum, kadınların sosyal destek ağlarından yoksun kalmasının ve şiddetin görünmezliğinin altını çiziyor.
Araştırmanın Metodolojisi ve Kapsamı:
- Alan çalışması: 18 Kasım 2024 – 31 Ocak 2025
- Örneklem: Türkiye genelinde 22 bin 110 hane, 18 bin 275 kadın ile bilgisayar destekli yüz yüze görüşmeler
- Yaş aralığı: 15-59
- Şiddet türleri: Fiziksel, cinsel, psikolojik, ekonomik, dijital ve ısrarlı takip
- Araştırma kapsamında son 12 aylık dönem ve yaşam boyu deneyimler karşılaştırmalı olarak incelendi
- NHY / TÜİK, TÜBİTAK
