Sık sık karşılaÅŸtığım bir sorudur: “Hristiyan Kürtler var mıdır?”
Elbette günümüzün modern dünyasında özellikle diasporada, Avrupa veya ABD’de birey ya da aile olarak Hristiyanlığı kabul etmiÅŸ Kürtler olabilir. Belki memlekette de bir-iki aile ya da birkaç kiÅŸi bulunabilir. Ama burada kastedilen ÅŸey kiÅŸiler bazında deÄŸil TOPLUM olarak, CEMAAT olarak, tarihsel kökleri de olan yerleÅŸik Hristiyan Kürt toplulukları olup olmadığıdır.
Benim bildiğim böylesi Hristiyan Kürt toplulukları yoktur. Varsa da ben görmedim, şimdiye kadar hiçbir yerde rastlamadım, okumadım da.
Hristiyan Kürt toplulukları olduÄŸunu öne sürenler var ama bu iddiaları araÅŸtırdığımızda öne sürülen toplulukların esasında SÃœRYANÄ°, KELDANÄ°, NASTURÄ° gibi Asuri-Arami toplumları olduÄŸu ortaya çıkar. Bu cemaatlerin genellikle Kürt aÅŸiretleri arasında kalarak KÃœRTÇE’yi de çok rahat biçimde konuÅŸuyor olmalarına bakarak, kültürel davranış biçimlerini çok dikkat edilmeden bu toplulukların HRÄ°STÄ°YAN KÃœRTLER olduÄŸunu söyleyenler çıkmakta. Halbuki onlar kendi dillerini (Arami-Süryani) de konuÅŸuyor, o dille ibadet ediyorlar.
Kimilerinin çok daha ileri gidip zaten ASURÄ°-SÃœRYANÄ°’lerin HristiyanlaÅŸmış Kürtler olduÄŸunu söyleyenlere de rastlamak mümkün.
Ä°slamlığın yayılması ve egemen din haline gelmesiyle Asuri-Süryani halkı ZIMMÄ° ‘olarak Kürt beyliklerine bağımlı hale gelmiÅŸlerdi. ZIMMÄ°’liÄŸi ayrıca inceleyip, deÄŸerlendirmek yerinde olur.
HRISTÄ°YAN KÃœRTLER VARSA BÄ°R KÃœRT KÄ°LÄ°SESÄ° DE OLMALI
Hristiyan Kürtlerden bahsetmek için öncelikle bir KÜRT KİLİSESİ olup olmadığına bakmak gerekir. Çünkü Hristiyanlık KİLİSE ve Hristiyan Ruhban sınıfı etrafında örgütlenen bir dindir.
Her milletin kendi dilinde yazılmış KUTSAL metinler olmalı ve KÄ°LÄ°SE EDEBÄ°YATI bulunmalıdır. Mimari olarak Kürt kiliselerinin bulunması, hem de kilise cemaatine önderlik edecek bir KÃœRT KÄ°LÄ°SE RUHBANI olması gerekir. Ruhbanın yetiÅŸtiÄŸi tıpkı MEDRESE’ler gibi MANASTIRLAR veya RUHBAN OKULLAR’ının olması gerekir. Oysa bunların hiçbiri Kürtlerde yoktur.
Ne eskilerden günümüze gelen bir Kürt kilise ruhbanı bulup göstermek mümkündür, ne yazılmış bir eser, ne bir ibadet yeri, ne de mezarlık…
Kürtçe yazılmış Hristiyan teoloji kitapları, Kürtçe söylenen Hristiyan ilahileri bulunmaz.
1910 yılında Ä°stanbul’da Ermeni harfleriyle yayınlanmış Kürtçe bir Ä°ncil bulunmaktadır. Fakat bu 1860’lı yıllardan sonra Ermeni Kilisesinin bir faaliyeti olarak ortaya çıkmış bir çeviridir. Ermeni okullarında Kürtçe eÄŸitim verilme giriÅŸimleri olmuÅŸsa da Sultan Abdülhamid’e yaÄŸan “misyonerlik yapılıyor, din elden gidiyor!” ÅŸikayetler üzerine Patrikhaneye baskı yapılarak bundan tez elden vazgeçildiÄŸi biliniyor.
HRİSTİYAN KÜRT AŞİRETLERİ VAR MI?
Sosyolojik olarak da Hristiyan Kürt topluluklarından bahsetmek için Hristiyan olan bir Kürt aşireti var mıdır, ona da dikkat etmek gerekir.
Hristiyanlık kronolojik olarak Müslümanlıktan önce gelişen bin dindir. Hristiyanlığın yayılma döneminde bu dini kabul etmiş Kürt topluluklarına rastlamayız. Gelişkin bir şehir yaşamı bulunmadığı, kırsal alanda ve göçebe yarı-göçebe aşiretlerin bulunduğu bir sosyoloji de ailelerin ya da bireylerin değil öncelikle aşiretin (aşiret liderlerinin) Hristiyanlığı benimsemesi gerekir. Ancak aşiret olursa, diğer dinlerin siyasi dayatmalarına karşı kendini koruyabilirdi.
İslamiyet döneminde ise kendilerinden sonra Hristiyanlığa (ya da başka bir dine geçmek) ölümcül suç sayıldığından ancak Hristiyan Kürt aşiretleri olsaydı kendini savunabilirdi. Bireylerin veya ailelerin din değiştirmekten dolayı uğrayacakları dışlanma ve baskıya göğüs gerebilecek koşulları yoktur.
Bu iki temel özellik nedeniyle tarihsel olarak ve yerleşik Hristiyan Kürt toplulukları bulunmadığını rahatlıkla söyleyebilirim.
Sanıyorum ki erken veya geç dönemde bir Kürt kilisesi olsa idi Kürtçenin yazılı kaynakları daha erken oluşacak, Hristiyanlık temelli bir edebiyat ve teolojik metinlere sahip olacaktı.
- Ağrı Kesiciler ve Uyuşturular - 12 Mart 2023
- Yardım Ekipleri Ayrılırken - 14 Şubat 2023
- Ukrayna işgali, Tarihin Aynası - 26 Şubat 2022
