Dünyada biyolojik çeşitliliğin en fazla olduğu Amazon Ormanları, dünya ikliminin istikrarı açısından vazgeçilemeyecek bir öneme sahip. Bu ormanlar ayrıca Güney Amerika’nın tamamında nem ve yağış oranlarını dengeliyor.
Yağışlar
Amazon YaÄŸmur Ormanları sadece Brezilya için deÄŸil, Güney Amerika’nın tamamı için muazzam miktarda su üretiyor. “Uçan nehirler” olarak adlandırılan, evapotranspirasyon sonucu oluÅŸan su buharı ile yüklü hava kütleleri Brezilya’nın pek çok bölgesine nem taşıyor. Bu dev bulutlardan yaÄŸan yaÄŸmurlar Bolivya, Paraguay, Arjantin, Uruguay ve hatta Åžili’nin en güney ucunda bile etkili olabiliyor.
Faaliyetlerini Brezilya’da yürüten INPA‘nın (Ulusal Amazon AraÅŸtırmaları Enstitüsü) araÅŸtırmalarına göre, gövdesi 10 metre çapa sahip bir aÄŸaç, atmosfere günde 300 litre buhar halinde su salınımını yapabiliyor. Bu da ortalama bir Brezilyalının günlük su tüketiminin iki katı anlamına geliyor.
Amazon Ormanları’nın korunması Brezilya’nın tarım ekonomisi ile gıda ve enerji üretimi açısından ÅŸart.
YaÄŸmur ormanlarının yok edilmesi evapotranspirasyona ve “uçan nehirler”in ulaÅŸtığı mesafelere tesir ederek Güney Amerika’daki birçok ülkede yağışları olumsuz etkileyebiliyor. Bunun yanı sıra Amazon Nehri de güney yarımkürede denizlere akan toplam suyun beÅŸte birini saÄŸlıyor.
Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi
Amazon bölgesi ve bu bölgedeki tropik ormanlar 90 ila 140 milyar ton karbonu muhafaza ederek küresel iklimin istikrarına büyük katkı saÄŸlıyor. Ayrıca Amazon YaÄŸmur Ormanları, yeryüzündeki biyokütlenin, yani yaÅŸayan ya da ölüp fosilleÅŸen tüm biyolojik malzemenin yüzde 10’unu bünyesinde barındırıyor. AÄŸaçların kesilmesi ile yok olan ormanlar ise dünya için en büyük sera gazı kaynaklarından biri. Tarımsal kullanım amacı ile yok edilen ormanlar atmosfere karışan sera gazı salınımı ile küresel iklimin istikrarsızlaÅŸmasına neden oluyor.
2015 yılında imzalanan Paris Ä°klim AnlaÅŸması’nın küresel ısınmayı, sanayileÅŸme öncesi çaÄŸa göre en fazla artı iki derece ile sınırlandırma hedefi, kaçınılmaz olarak ormanların korunmasını da gerektiriyor. BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in 2015 verilerine göre dünyada en fazla sera gazı salınımına sebep olan on ülkeden biri konumundaki Brezilya, uluslararası anlaÅŸmalarla bu sera gazı salınımını 2030 yılına dek, 2005 seviyesine göre yüzde 43 azaltma konusunda taahhüt etmiÅŸ durumda.
Ülke aynı zamanda, bu hedefi tutturabilmek için enerji çeşitliliğindeki sürdürülebilir biyoenerji payını artırma ve 12 milyon hektar ek orman yaratma konusunda söz konusu anlaşmalarla kendini yükümlülük altına aldı.
Çevre Bilançosu
Dünya üzerinde bilinen tüm canlı çeşitlerinin yüzde onuna Amazon bölgesi ev sahipliği yapıyor. Gezegenin en büyük yağmur ormanı olma özelliğine sahip Amazon Ormanları aynı zamanda yerkürenin en geniş biyoçeşitliliğini de içinde barındırıyor. Ayrıca, özellikle ormanların henüz tam anlamı ile araştırılmamış olan bölgelerinde henüz bilinmeyen çok sayıda canlı türü olduğu bilim insanları tarafından kabul edilen bir gerçek.
Bu biyolojik çeşitliliğin korunması, tüm canlı türlerinin varlığını sürdürebilmelerini sağlaması açısından önemli. Sağlıklı ve çeşitliliği bol olan ekosistemlerin, örneğin orman yangınları gibi felaketlerin ardından toparlanmaları da daha hızlı ve kolay oluyor.
Biyolojik çeşitliliğin korunması, bölgedeki diğer ekosistemlerin istikrarı açısından çok önemli. Mesela devasa boyutlardaki Amazon Mercan Resifi, küresel ısınma tehdidi altındaki mercanların yurdu sayılıyor.
Rio de Janeiro kentindeki Federal Fluminense Ãœniversitesi’nden Biyolog Carlos Eduardo Leite Ferreira’ya göre bu resif, okyanuslarda zarar gören bölgelerde yeniden mercan varlığı oluÅŸmasına katkı saÄŸlayabilir. Ancak Total ve BP gibi enerji devlerinin Amazon Mercan Resifi yakınlarında petrol arama faaliyetine girme gibi planları var. Bu planlar hayata geçirilirse bölgenin ekosistemi büyük zarar görebilir.
Yağmur Ormanlarından Ürünler
Amazon bölgesinde varlıklarını sürdüren pek çok canlı türü, ilaç, gıda ve baÅŸka ürünlerin üretimi açısından önemli. Bölgedeki on binden fazla bitki türü, tıp ve kozmetiÄŸin yanı sıra haÅŸaratla biyolojik mücadelede kullanılan maddeleri içeriyor. Sao Paulo kentindeki ABC Ãœniversitesi’nde yapılan bir araÅŸtırmaya göre, Amazon bölgesinde yetiÅŸen ve halk arasında “Kedi Pençesi” denen bir bitki, sadece Artrit ve Osteoartrit tedavisinde kullanılmıyor, aynı zamanda yorgunluÄŸu azalttığı gibi, ileri safhadaki kanser hastalarının yaÅŸam kalitesini yukarı çekebiliyor.
YaÄŸmur ormanlarından elde edilen ürünler tüm Brezilya’da satılmakta. Acai üzümü, Guarana, tropikal meyveler, palmiye kalbi ve Amazonlardaki yerlilerin ürünleri. Ä°hracat açısından önemli ürünler ise Brezilya fındığı, bir palmiye türü olan Jarina, ilaç üretiminde kullanılan bitkisel maddeler Rutil ve Jaborandi, özel bir ahÅŸap malzeme olan Pau Rosa ile reçine ve yaÄŸ çeÅŸitleri sayılabilir.
Kaynak:  Deutsche Welle Türkçe
- DİSK 17. Olağan Genel Kurulu: Emeğin yüzyılı için örgütleneceğiz - 10 Şubat 2024
- ÇEDES’den okullarda yeni proje: “Åžeytan taÅŸlama dersi” - 10 Åžubat 2024
- Gazeteci Alican Uludağ’dan, tehditler karşısında kararlı duruş - 11 Ekim 2023
